1393/12/9 ۰۹:۰۴
دانشکده الهیات و معارف اسلامی در سال ۱۳۱۳ در محل مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری) با نام «دانشکده علوم معقول و منقول» با سه رشته ادبیات عرب، علوم معقول و منقول افتتاح شد. این دوره پنج سال به درازا کشید و در سال ۱۳۱۸ دانشکده تعطیل شد.
فعالیت دوباره دانشکده در سال ۱۳۲۱ در محل فرهنگستان ایران با دو رشته «علوم معقول» و «علوم منقول» از سر گرفته شد و به‌تدریج توسعه یافت، چنان که دو رشته دیگر به نامهای «زبان و ادبیات عرب» و «فرهنگ اسلامی» بر آن افزوده شد. همچنین در دو رشته معقول و منقول نیز مقطع دکتری دایر گردید.
در سال ۱۳۴۴ «دانشکده علوم معقول و منقول» به «دانشکده الهیات و معارف اسلامی» تغییر نام داد. و در سال ۱۳۵۷به ساختمان جدید واقع در خیابان شهید مطهری تقاطع خیابان شهید مفتح انتقال یافت.
شش گروه آموزشی
و معارف اسلامی هم اکنون دارای شش گروه آموزشی است که عبارتند از: «علوم قرآن و حدیث»، «فقه و مبانی حقوق اسلامی»، «فلسفه و کلام اسلامی»، «ادیان و عرفان تطبیقی»، «تاریخ و تمدن ملل اسلامی» و «فقه شافعی» و گروه فرعی «فلسفه دین» و بخش عربی. این گروهها همگی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرند. همچنین «پژوهشکده تاریخ علم» زیر نظر این دانشکده فعالیت می‌کند.
دانشجویان این دانشکده برای شناسایی و احیای بخش عظیم دانشهای بشری که در حوزه علوم و معارف اسلامی است، آموزش می‌بینند تا امکان شناخت و شناساندن این علوم و معارف را بیابند. تربیت کارشناسان مجرب در حوزه علوم اسلامی به منظور انجام خدمات علمی در نهادهای آموزشی چون آموزش و پرورش، دایره‌المعارف‌ها و مراکز فرهنگی، از جمله اهداف این دانشکده به شمار می‌آید.
بزرگان ومتفکران
این دانشکده از محضربزرگان ومتفکران وصاحبنظران حوزه ودانشگاه بهره‌مند بوده است که برخی از آنان به درجه رفیع شهادت نائل آمده‌اند؛ همچون استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری واستاد شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح ونیز بزرگان دیگری مانند مرحوم بدیع‌الزمان فروزانفر، دکتر محمد محمدی ملایری، سید محمدکاظم عصار، دکتر سید جلال‌الدین مجتبوی و نیز آقایان دکتر ابوالقاسم گرجی و دکتر علیرضا فیض و دکتر سید محمد باقر حجتی که در این دانشکده به تدریس و تربیت دانشجویان، عمر خویش را صرف نمودند، و همچنین بزرگانی مانند آیت‌الله دکتر سید محمدحسین بهشتی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد جواد باهنر وشهید نواب صفوی که دانش‌آموخته این دانشکده می‌باشند.هم اکنون ریاست دانشکده بر عهده جناب آقای دکترسید محمدرضا امام، استاد محترم گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی می‌باشد.
معاونتهای دانشکده
دانشکده با معاونتهای زیر خدمت‌رسانی به دانشجویان را عهده‌دار است:
۱ـ معاونت اداری و مالی: این معاونت کلیه امور پرسنلی و اداری و پشتیبانی و مالی دانشکده را عهده دار است و همچنین مسئول نظارت بر اجرای کلیه امور حقوقی و قراردادهای امور ساختمانی و تأسیساتی و خدماتی و همچنین پیش بینی بودجه و برآورد نیروی انسانی مورد نیاز دانشکده است. همچنین این معاونت در زمینه برقراری نظام امور اداری و اجرای دقیق مقررات و ضوابط اداری و مالی فعالیت می‌کند.
۲ـ معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی: این معاونت کلیه امور تحصیلی دانشجویان را در مقاطع سه‌گانه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ثبت‌نام و انتخاب واحد و حذف و اضافه و برگزاری کلاسها و امتحانات و راهنمایی کلی دانشجویان در امر تحصیل را عهده دار است و تا پایان تحصیلات و فراغت از تحصیل دانشجویان برای امر آموزش با این معاونت مرتبط خواهند بود.
۳ـ معاونت پژوهشی: این معاونت مأموریت دارد تا با فراهم آوردن زمینه‌های پژوهشی و امکانات تحقیقاتی، دانشجویان را یاری نماید و کلیه خدمات پژوهشی و مطالعات و تحقیقات دانشجویان اعم از امور کتابخانه و سیستم رایانه را به این عزیزان عرضه خدمت می‌نماید.
۴٫ معاونت دانشجویی و فرهنگی: این معاونت کلیه خدمات دانشجویی اعم از اسکان مجردی و متأهلی و تأمین وامهای دانشجویی (تحصیل، مسکن، ضروری و…) تغذیه و سرویسهای ایاب و ذهاب دانشجویان و ساماندهی فعالیتهای فرهنگی و دانشجویی اعم از تشکل‌هایی مانند بسیج و انجمن اسلامی و کانونهای دانشجویی و انجمن‌های علمی، اردوها و تربیت بدنی و کلیه فعالیتهای فوق برنامه که در این معاونت انجام می‌پذیرد.
نشریه‌های علمی پژوهشی
دانشکده الهیات دارای شش نشریه تخصصی به نامهای «پژوهشنامه تاریخ و تمدن ملل اسلامی»، «ادیان و عرفان»، «فقه و مبانی حقوق اسلامی»، «پژوهشهای قرآن و حدیث»، «فلسفه و کلام اسلامی» و «تاریخ علم» می‌باشد که به صورت فصلنامه با بهره‌گیری از نتایج پژوهشها و تحقیقات اعضای هیأت علمی و دانشجویان و محققان به چاپ می‌رسد.
کتابخانه
کتابخانه این دانشکده یکی از کتابخانه‌های غنی دانشگاه تهران است و بیش از ۱۲۰هزار جلد کتاب به زبانهای فارسی، عربی و لاتین دارد. همچنین کتابخانه جدید این دانشکده مابین ساختمان ۱ و ۲ در ۴ طبقه در حال ساخت می‌باشد.
گروههای آموزشی
دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران دارای چندین گروه آموزشی می‌باشد که در ذیل به صورت گذرا از آنها یاد می‌کنیم:
گروه آموزشی ادیان و عرفان تطبیقی: این گروه در دهه ۴۰ تحت عنوان گروه ادیان و مذاهب غیر اسلامی کار خود را آغاز کرد و بعد از آن تحت عنوان «عرفان و سیر آن» به فعالیت خود ادامه داد. سپس در سال ۱۳۶۱ به «ادیان و عرفان تطبیقی» تغییر نام داد. این گروه اکنون در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانشجویان مقطع کارشناسی در این رشته در زمینه ادیان، با مذاهب مختلف و کتب مذهبی آنان، تاریخ فرقه‌های گوناگون و اختلاف بین آنها و سنتهای عرفانی آشنا می‌شوند.
دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری نیز به مطالعه و بررسی تطبیقی ادیان مختلف چون: دین یهود، مسیحیت، ادیان ایران پیش از اسلام، ادیان مشرق زمین مانند بودیزم، هندوئیزم،… و ادیان خاور دور مانند کنفوسیوس، تاتوئیزم، شینتوئیزم و رویکردهای مطالعات دینی پرداخته و متون دینی ادیان گوناگون از قبیل عهدین، اوستا، متون مقدس هند و بودایی را بررسی می‌کند.
در زمینه عرفان نیز بررسی عرفان اسلامی و عرفان تطبیقی شامل عرفان بودایی، یهودی، مسیحی و هندویی در دستور کار مطالعات این گروه قرار دارد.
گروه آموزشی تاریخ و تمدن ملل اسلامی
این گروه در سال ۱۳۳۵ با عنوان «فرهنگ اسلامی» شروع به کار کرد و در سال ۱۳۴۸ به «فرهنگ و تمدن اسلامی» و در سال ۱۳۶۱ به «تاریخ و تمدن ملل اسلامی» تغییر نام داد. این گروه در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانش‌آموختگان این رشته در تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی آشنایی و مهارت پیدا می‌کنند و صلاحیتهای لازم را برای تصدی مشاغل فرهنگی کشور به‌ویژه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز رایزنیهای فرهنگی در کشورهای اسلامی به خصوص مراکز آموزشی و پژوهشی کشور به دست می‌آورند.
مهمترین موضوعات و مباحث آموزشی این گروه عبارتند از: تاریخ سیاسی اسلام، تاریخ تعلیم و تربیت نهادهای آموزشی در اسلام، تاریخ هنر و معماری اسلامی، تاریخ علوم در اسلام، تاریخ تشکیلات و سازمانهای اداری و مالی در اسلام، تاریخ‌نگاری و شناخت مآخذ، مطالعات اسلامی در غرب، شرق‌شناسی و مستشرقان.
گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث
این گروه در سال ۱۳۲۵ با عنوان «زبان و ادبیات عرب» تأسیس شد. در سال تحصیلی۱۳۵۰ـ ۱۳۴۹ به گروه «فرهنگ عربی و علوم قرآنی» و از سال ۱۳۶۱ به «علوم قرآن و حدیث» تغییر نام داد. این گروه در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
آشنایی دانشجویان با موضوعات علوم قرآن، تفسیر قرآن، حدیث و چگونگی فهم آن از اهداف آموزشی این گروه به شمار می‌آید. در این رشته دانشجویان در مقطع کارشناسی، دروسی از علوم قرآن، تفسیر، حدیث، فقه‌الحدیث را فراگرفته و سپس در مقطع کارشناسی ارشد مطالعات تکمیلی خود را در باره مباحث مذکور دنبال می‌کنند. این گروه در نظر دارد چندین رشته و گرایش در مقطع تحصیلات تکمیلی دایر نماید که عناوین برخی از این رشته‌ها و گرایشها در مقطع کارشناسی ارشد به شرح زیر است: رشته علوم قرآن شامل: گرایشهای مبانی و فهم قرآن کریم، تفسیر قرآن کریم، قرآن و هرمنوتیک.
رشته علوم حدیث شامل: گرایشهای فقه‌الحدیث و دیگری نهج‌البلاغه.
در مقطع دکتری، دانشجویان مطالعات تخصصی را در دروس و موضوعات مرتبط ادامه داده، سرانجام با تألیف رساله‌ای جامع در یکی از موضوعات مربوط به قرآن و حدیث دانش آموخته می‌شوند.
گروه آموزشی فقه و مبانی حقوق اسلامی
گروه آموزشی فقه و مبانی حقوق اسلامی در سال ۱۳۱۳ همزمان با تأسیس دانشگاه تهران دایر شد. این گروه اکنون در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانشجویان این گروه ضمن آشنایی با مبانی حقوق اسلامی و فقه شیعه و تقویت قدرت استنباط از منابع و تجزیه و تحلیل مسائل فقهی و حقوقی، ۶۰ عنوان فقهی (طهارت تا دیات) را مورد بحث و بررسی قرار داده و از طریق تطبیق آرا و نظریات فقیهان شیعه با آرای فقیهان اهل تسنن و صاحب‌نظران دیگر مکاتب حقوقی به عنوان یک مکتب حقوقی پویا و مدرن که می‌تواند برجستگی‌های فقه شیعه را بیش از پیش نمایان سازد، در صدد تبیین حقوق و احکام اسلامی و راهکارهای اجرایی هستند که حقوق اسلام فرا روی جامعه قرار داده است.
افزون بر این، دانشجویان فقه با علم اصول و مبانی استنباط و موضوعات و مسائل آن و همچنین قواعد فقه طی گذراندن واحدهای تخصصی حقوق آشنایی کامل می‌یابند. این مهم موجب می‌شود تا دانش‌آموختگان این رشته توانایی لازم را برای فعالیتهای حقوقی به‌ویژه در حقوق جزا و حقوق خصوصی و آیین دادرسی به دست آورند و به عنوان قاضی یا وکیل، مشاور و کارشناس حقوقی و… در جامعه به خدمت مشغول شوند.
گروه آموزشی فقه شافعی
کرسی فقه شافعی از سال ۱۳۲۹ در گروه فقه و اصول دایر است. در سال ۱۳۶۹ ایجاد گروه فقه شافعی در مقطع کارشناسی تصویب شد. این گروه اکنون در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانشجویان این گروه پیرو مذاهب فقهی اهل تسنن می‌باشند و همراه با مطالعه قواعد و مبانی استنباط احکام از کتاب، سنت، اجماع و قیاس، فقه استدلالی و روش تحلیل و استنباط احکام را نیز فرا می‌گیرند. در کنار آموختن دروس اصلی، دروس حقوق را نیز آموخته و در نهادها و ادارات مختلف می‌توانند به عنوان دبیر، مشاور قضایی، حقوقی، قاضی و وکیل به کار گرفته شوند. این گروه می‌تواند نقش زیادی در تحکیم پایه‌های اخوت دینی و وحدت اسلامی در داخل و خارج کشور ایفا نماید.
گروه آموزشی فلسفه و حکمت اسلامی
این گروه در سال ۱۳۱۳ تحت عنوان «علوم معقول» تأسیس شد و از سال ۱۳۴۴ به گروه «فلسفه و حکمت اسلامی» تغییر نام داد و در سال ۱۳۶۱ با عنوان «کلام و فلسفه اسلامی» فعالیت خود را ادامه داد. این گروه در حال حاضر در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.
دانشجویان این رشته با منطق قدیم و جدید، مباحث فلسفه اسلامی، فلسفه غرب، حکمت عملی، اخلاق و مباحث عمده کلام اسلامی مانند توحید، نبوت، معاد و امامت آشنا می‌شوند. دانشجویان رشته فلسفه و کلام اسلامی برای آشنایی با مباحث مذکور به مطالعه و بررسی کتب فیلسوفان و متکلمان بزرگ نظیر ابن‌سینا، ملاصدرا، علامه حلی، ملاهادی سبزواری و علامه طباطبائی می‌پردازند. این رشته در دوره دکتری به سه شاخه فلسفه مشّاء، حکمت متعالیه و منطق تقسیم می‌شود.
گروه فلسفه دین
گروه فلسفه دین از مهر ماه ۱۳۸۵ در مقطع تحصیلات تکمیلی آغاز به کار کرده است.
دانشجویان این رشته با آرا و دیدگاه‌های فیلسوفان دین در خصوص مسائلی از قبیل اثبات وجو خدا، صفات و مسئله شر، زبان دین، معرفت شناسی دینی، تجربه دینی، علم و دین و… آشنا شده و به بررسی آرا و دیدگاه‌های فیلسوفان معاصر و مقایسه آن با دیدگاه متفکران مسلمان می‌پردازند.
هدف از تأسیس این رشته، آموزش شیوه مواجهه دانشجویان با آراء و اندیشه‌های فلسفی جدید در خصوص موضوعات دینی است. بررسی و نقد الحاد، شکاکیت دینی و معنویت‌های بدون خدا و دین از اهداف اصلی این رشته است. همه کسانی که از یکسو دارای علایق عمیق فلسفی هستند و از سوی دیگر به مطالعه عمیق در حوزه دین دلبستگی دارند، می‌توانند از آموزشهای این رشته بهره مند شده و به اهداف خود دست یابند.سرفصل‌های اصلی تدریس در این بخش عبارتند از: براهین اثبات وجود خدا، صفات خدا و مسئله شر، زبان دین، قلمرو دین، تجربه دینی، علم و دین.
گروه پژوهشی اخلاق حرفه‌ای
گروه پژوهشی اخلاق حرفه‌ای با همت و تلاش یکی از استادان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در تاریخ ۲۵ر۰۸ر۸۳ مورد موافقت هیأت رئیسه دانشگاه و در تاریخ ۱۲ر۰۶ر۱۳۸۴ موفق به دریافت موافقت اصولی از شورای گسترش آموزش عالی گردید.
این گروه برای اولین بار در سطح کشور با هدف تبیین مبانی نظری اخلاق در چهار سطح شخصی، شغلی، سازمانی، ملی و جهانی، کشف و حل مسائل اخلاقی در فرآیند پژوهش در تولید علمی، توسعه مطالعات نظام‌مند در حقوق اخلاقی در حرف و مشاغل با گسترش مطالعات علمی در زمینه تعامل اخلاق، علم و دین، توسعه بینش اخلاقی نظام‌وار در سازمانها و نهادها، تدوین نظام ممیزی اخلاقی مشاغل و حرف، در دانشکده الهیات و معارف اسلامی آغاز به کار کرده است.
برخی از واحدهای بالقوه پژوهشی و آموزشی این بخش عبارتند از: اخلاق پژوهش در شاخه‌های مختلف علوم، اخلاق جهانی، روان‌شناسی و اخلاق، اخلاق و مدیریت، اخلاق و مدیریت شهری، اخلاق و مدیریت صنعتی، اخلاق و مدیریت دولتی، اخلاق و دین، اخلاق وعرفان، فلسفه بایدها، اخلاق و تربیت بدنی، اخلاق پزشکی و…
فعالیتهای پژوهشی
این بخش به پژوهش در عرصه‌های مختلف علم اخلاق و اخلاق حرفه‌ای می‌پردازد. برخی از زمینه‌های پژوهشی عبارتند از: اخلاق پژوهش، اخلاق در مدیریت تجاری، اخلاق در مهندسی ژنتیک، اخلاق در مدیریت دولتی، اخلاق رسانه‌های گروهی، اخلاق و مدیریت استراتژیک، اخلاق و اقتصاد، فلسفه اخلاق، اخلاق و دین، اخلاق و عرفان، اخلاق در مدیریت سرمایه، اخلاق دیپلماسی و…
پژوهشکده تاریخ علم
پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۵ با کسب موافقت اصولی از شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تأسیس شد و در سال ۱۳۷۸ موفق به اخذ موافقت قطعی شد و دارای اساسنامه مصوب است. هدف اصلی پژوهشکده «پژوهش و آموزش در زمینه تاریخ علوم در دوره اسلامی» است.
چهار گروه پژوهشی و آموزشی شامل: تاریخ ریاضی، تاریخ نجوم، تاریخ پزشکی و داروسازی و تاریخ فیزیک و فناوری از گروههای مصوب پژوهشکده است.
امکانات آموزشی ـ پژوهشی
پژوهشکده دارای کتابخانه‌ای تخصصی در زمینه تاریخ علم است و تاکنون کتابها و نشریاتی در موضوع تاریخ علوم شامل۳۰۰۰ عنوان به زبان فارسی، ۲۵۰۰ عنوان به زبانهای غیر فارسی، ۸ عنوان مجلات فارسی و ۷ عنوان مجلات غیر فارسی است.
*میزبانی از اساتیدی از کشور کویت
*نشست با اعضای هیأت علمی دانشگاههای اندونزی
*نشست هم‌اندیشی با دانشجویان و اساتید سوئد
*دعوت از اعضای هیأت علمی دانشگاه سوربن فرانسه جهت سخنرانی در حوزه ادیان
*اعزام استاد به ژاپن جهت مأموریت مطالعاتی و تدریس در دانشگاه دوشیشای ژاپن
*اعزام اساتید جهت شرکت در دوره‌های تکمیلی زبان عربی به کشور الجزایر
* اعزام اساتید جهت شرکت در همایشهای بین‌المللی در کشورهای فرانسه، هند، مالزی، ترکیه، عراق، الجزایر و سنگال
*میزبانی از اساتید خارجی جهت انجام تحقیق و پژوهش در دانشکده الهیات و معارف اسلامی
پذیرش دانشجو از کشورهایی نظیر عراق، ترکیه، پاکستان، افغانستان، پاکستان و غیره که تعداد آنان به شرح زیر است:
دانشگاه الجزایرـ الجزایر
دانشگاه قاهره ـ مصر
دانشگاه کلن ـ آلمان
دانشگاه اسلامی رادن فتاح ـ اندونزی
دانشگاه علوم قرآنی
دانشگاه دیپونگورو
دانشگاه کوفه (دانشکده فقه) ـ عراق
دانشگاه اسلامی لبنان ـ لبنان
دانشگاه الامام الأوزاعی
دانشگاه فیوچر آفریقا ـ سنگال
دانشگاه دمشق ـ سوریه
دانشگاه البعث
دانشگاه الزیتونه ـ تونس
*دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران طی سالهای اخیر تفاهم‌نامه‌هایی را با دانشگاههای بین‌المللی به امضا رسانده است که به شرح زیر می‌باشد:
ـ برگزاری همایش مشترک بین‌المللی میان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه الجزایر تحت عنوان «دین و جهانی شدن» در دانشگاه الجزایر
ـ برگزاری همایش بین‌المللی «نقش زنان مسلمان دانشمند در پیشبرد علوم و فناوری» بین دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه الجزایر
ـ برگزاری همایش بین دانشگاه کوفه و دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
*نشانی پستی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران: تهران ـ خیابان شهید مطهری، تقاطع خیابان شهید مفتح، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.
صندوق پستی ۱۵۷۶۶-۴۴۱
تلفن: ۴۲۷۶۲۰۰۰-۰۲۱
آدرس الکترونیکی: http:ررftis.ut.ac.ir
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید