طولانی ترین جاده تاریخی در انتظار ثبت جهانی

1393/6/5 ۰۹:۵۴

دی ماه سال 90 قرار بود پرونده جاده تاریخی اصفهان برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود، جاده‌ای که اگر به ثبت جهانی می‌رسید، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین جاده تاریخی جهان لقب می‌گرفت.

این جاده که از شمال تا جنوب اصفهان را دربرمی گیرد، 6 کیلومتر طول و 399 اثر در مسیر آن قرار دارد

سمیه مسرور: دی ماه سال 90 قرار بود پرونده جاده تاریخی اصفهان برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شود، جاده‌ای که اگر به ثبت جهانی می‌رسید، بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین جاده تاریخی جهان لقب می‌گرفت.

بخش شمالی این جاده فرهنگی- تاریخی از دروازه طوقچی شروع و پس از طی کردن محله جویباره، بازار، میدان نقش جهان، دولتخانه صفوی، خیابان چهارباغ و سی و سه پل، بازارچه حسن آباد تا چهارباغ خواجو و پل خواجو ادامه می‌یابد. این جاده طبیعی اصفهان از پل مارون تا پل شهرستان بوده و بخش جنوبی آن از امتداد خیابان چهارباغ تا باغ هزار جریب، آرامستان ارامنه، محله تاریخی جلفا و گورستان تاریخی تخت فولاد است. جاده فرهنگی تاریخی اصفهان به طول 6 کیلومتربا 399 اثر باستانی در چهارمین همایش ملی شورای سیاستگذاری میراث فرهنگی در سال 90 ثبت ملی شد.

تکمیل نشدن پرونده

ثبت ملی مقدمه‌ای بر ثبت جهانی است که آن سال اصفهانی‌ها موفق به انجام این کار نشدند که اگر چنین توفیقی حاصل می‌شد، بزرگترین جاده تاریخی فرهنگی جهان به نام اصفهان سند می‌خورد.

خانم بوکوآ، مدیرکل یونسکو در بازدید از اصفهان در اردیبهشت امسال اعلام کرد: این سازمان همواره آماده دریافت پرونده جاده تاریخی فرهنگی اصفهان برای ثبت جهانی آن است و دولت ایران باید این موضوع را پیگیری کند. با وجود اعلام آمادگی خانم «بوکوآ»، اما تا این لحظه این پرونده تکمیل نشده و به یونسکو ارسال نشده است. درحالی که به زعم بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی در شرایط فعلی که اصفهان با خشکسالی دست به گریبان است، صنعت گردشگری می‌تواند اقتصاد این شهر، حتی این استان و کشور را تأمین کند.

شاهین سپنتا، از پژوهشگران و فعالان میراث فرهنگی اصفهان در این باره به «ایران» گفت: اگر گردشگری را جاده توسعه استان اصفهان بدانیم که بیشتر مسئولان روی این موضوع اتفاق نظر دارند، هر روز که در ثبت این جاده تعلل کنیم به اصفهان زیان وارد کرده‌ایم. درصورتی که این جاده تاریخی به ثبت برسد وضعیت خیلی از آثار تاریخی و حفظ حریم آن‌ها روشن‌تر می‌شود و اقدام‌های حفاظتی بهتری از سوی نهادهایی مانند میراث فرهنگی، شهرداری و اوقاف که هرکدام متولی قسمت‌هایی از این جاده هستند، صورت می‌گیرد. تا آنجا که اطلاع دارم، این پرونده نواقصی داشته که باید ازسوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان تکمیل و به یونسکو ارسال شود.

شرایط ثبت جهانی

به گفته سپنتا، براساس دستورالعمل یونسکو آثار و ابنیه‌ای که برای ثبت در فهرست جهانی نامزد می‌شوند باید از چند وجه، کم‌نظیر یا حتی بی‌نظیر باشند؛ در درجه اول باید واجد ارزش‌های تاریخی، اجتماعی، هویتی، فرهنگی و سرزندگی باشند به‌ گونه‌ای که جریان زندگی به ‌طور پیوسته در طول زمان در آن‌ها جاری باشد، زیرا ثبت یک اثر صرف داشتن ارزش‌های موزه‌ای در فهرست جهانی مطرح نیست بلکه مجموعه بافت‌ها و جاده‌هایی که تاکنون در فهرست جهانی ثبت شده‌اند واجد مجموع ارزش‌های ذکر شده هستند. از ویژگی‌های ممتاز جاده فرهنگی- تاریخی اصفهان، قرار گرفتن تعداد زیادی از فضاها و بناهای ارزشمند، کم نظیر و حتی بی‌نظیر چون میدان نقش جهان، دولتخانه صفوی، مجموعه بازار، تخت فولاد و منطقه جلفا در این جاده است.

همدلی و همکاری

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور هم درباره تکمیل پرونده جاده فرهنگی تاریخی اصفهان، تصریح کرد: برای ثبت این جاده باید نقشه همه محدوده جاده پلاک به پلاک تهیه و مستند نگاری شود که این کارهم نیازمند همدلی و همکاری بین نهادهای متولی دراصفهان است که باید با برنامه و مدیریتی دقیق و منظم انجام شود. طالبیان تأکید کرد: صحبت از انجام یک کارسنگین است و تنها میراث فرهنگی در این زمینه مسئولیت ندارد بلکه شهرداری و سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر نیز نقش دارند و باید با همکاری هم این کارانجام شود. مسئولان محلی در اصفهان باید با امکانات و اعتبارات خود کار مستند نگاری و تهیه نقشه پلاک‌های این جاده تاریخی را با جدیت دنبال کنند و براساس مدیریت یونسکو عمل کرده و ساختار واحد داشته باشند.

همچنین مسئول اسبق ثبت جهانی این جاده تاریخی دراداره کل میراث فرهنگی اصفهان که تمایلی برای ذکر نامش نداشت، یادآور شد: متأسفانه همدلی مورد نظر در اصفهان چندان وجود ندارد، چراکه مسئولان اصفهانی روی ثبت جهانی جاده فرهنگی تاریخی اصفهان اتفاق نظر ندارند.

ارزش‌های معنوی

ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان نیز از مسائل دیگری که مانع پیگیری و تکمیل پرونده ثبت جهانی جاده تاریخی اصفهان شده، پرده برداشت و اظهارداشت: پرونده ثبت جهانی جاده تاریخی اصفهان به جریان نیفتاده، زیرا با ثبت یک اثر مواجه نیستیم بلکه با ثبت یک شهر مواجهیم که نیاز به مقدماتی هم دارد. رعایت ضوابط دستگاه‌های جهانی مانند یونسکو و کمیته ثبت جهانی مسئولیت سنگینی است که نیازمند همکاری مدیریت شهری، مردم، علما و حتی کل کشور است.

طاهری ادامه داد: مسائل اجتماعی، فرهنگی، ارزش‌های معنوی و دینی، مسائل ترافیکی و هرآنچه را که فکر کنید در ثبت جهانی مؤثر است، بعضاً برخی از این عوامل با قوانین نظارت بر اثر جهانی ثبت شده مغایرت دارد. در بخش ساخت و ساز مترو، ترافیک شهری و مسائلی از این قسم مشکلاتی داریم که برای ثبت جهانی جاده تاریخی اصفهان مشکل ایجاد خواهند کرد. از سوی دیگر مسجد امام و شیخ لطف‌الله را داریم که در این اماکن مراسم مذهبی برگزار می‌شود و در صورت «ثبت جهانی» دیگر نمی‌توان از این اماکن استفاده کرد که با وجاهت‌ها و ارزش‌های معنوی مردم اصفهان مغایرت دارد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان خاطرنشان کرد: فراهم شدن فضای انجام ثبت جهانی این جاده مهمتراز ثبت آن است. باید مدیریت شهری و مردم و علما این موضوع را بپذیرند که بعد از ثبت جهانی یک اثر باید زیر سایه نظارت کمیته ثبت جهانی فعالیت کنیم، در غیر این صورت ساده‌ترین اتفاق و نپذیرفتن قوانین نظارتی می‌تواند ما را به چالش بکشاند. جدای از این که در بخش اسناد و مدارک نیز یک سری کم و کسری‌هایی وجود دارد که باید برطرف شود.

روزنامه ایران