1393/4/31 ۰۷:۴۰
حسین شاكری در کتاب «الحسن المجتبی(ع): كتاب علمی، أدبی، تاریخی یبحث فی حیاه النبی(ص) و العتره الطاهره»، سیره عملی امام حسن مجتبی(ع) را مورد بررسی قرار داده است. در مقدمه، چند روایت از پیامبر اكرم(ص) در مقام و منزلت امام حسن(ع) آمده است. در فصل اول مختصری از زندگینامه و خصوصیات همسران و فرزندان امام آمده است.
در فصل بعدی روایاتی در خصایل و ویژگیهای امام حسن(ع) و حوادث پیش آمده در دوران خلافت خلفا و علی (ع) و قتل ابنملجم مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه به حوادث دوران حكومت امام حسن(ع) از قبول زعامت امت تا برقراری صلح و شهادت پرداخته شده است. در پایان، ذكر نحوه شهادت و تدفین حضرت و وصایای او آمده است.
«المناقب الثلاثه للفارس الكرار سیفالله الغالب أمیرالمؤمنین الإمام علی بن أبیطالب و نجلَیه الامامَین الكریمَین سیدنا الحسن و الحسین»، عنوان کتابی است که مكتبه یوسفیه در مصر آن را چاپ کرده و اگر چه در انتهای كتاب تاریخ نگارش آن 1352 ق ثبت شده، ولی تاریخ چاپ آن معلوم نیست و نام نویسنده نیز ذكر نشده است.
به هر حال، کتاب به بررسی فضایل و مناقب اهلبیت و امام علی(ع) پرداخته است و نویسنده، کتاب خود را در یک مقدمه و سه باب تدوین کرده و در مقدمه به بررسی آیات و روایاتی پرداخته كه درباره فضیلت اهلبیت پیامبر(ص) وارده شده است. وی با طرح این سوال که اهلبیت کیانند و مصادیق خارجی آن چه کسانی هستند؟ موضوع خود را مورد بحث و بررسی قرار داده و بنابر خبری که از ام سلمه نقل کرده، اهلبیت را همان پنج تن آلعبا دانسته است.
وی پس از مقدمه به ذکر فضایل و مناقب امام علی(ع) پرداخته و در این بخش با استناد به احادیث رسول خدا (ص)، ضمن گزارش از زمان تولد، نسب و دوران کودکی و زندگی مختصر، علوم، محبت رسولالله به علی، شجاعت و چندین صفات پسندیده علی بن ابی طالب را یادآور شده است. در ادامه نیز، شمهای از مناقب و فضایل امام حسن و حسین را آورده است.
سیدعلی حسینیقمی کتاب «كرامات و مقامات عرفانی امام حسن مجتبی(ع)» را در سه بخش تدوین کرده است. بخش اول، شامل حكایتهایی از مقامات عرفانی و فضایل امام حسن مجتبی(ع) است، با این عناوین: تیزهوشی در كودكی؛ فروتنی امام؛ پیشوای پرهیزگاران؛ بخششهای بینظیر و كوه بردباری. در بخش دوم چند حكایت كوتاه از كرامات آن حضرت درج گردیده است. بخش پایانی حاوی اشعاری در مدح یا رثای امام حسن مجتبی(ع) است.
و بالاخره، «آسمان صبر» مجموعهای از شعر معاصر مذهبی در شأن امام حسن مجتبی(ع) است که آن را امیرمسعود طاهریان گردآوری کرده و حاوی سرودههایی در ستایش امام حسن(ع) و ذكر فضایل و مظلومیت آن حضرت است. عناوین برخی از این اشعار بدین قرار است: آسمان صبر؛ نخل محرم؛ و صدای درد.
احادیث امام حسن(ع)
شیخ عزیزالله عطاردی قوچانی (متولد 1307) در مجموعه مفصل «مسند الامام ابی محمد الحسن بن علی علیهاالسلام» که انتشارات عطارد نیز آن را چاپ کرده، به تدوین و نقل روایات در باره امام حسن مجتبی(ع) به صورت كامل و از منابع مختلف پرداخته و ضمن بیان منبع آن، سلسله اسناد را هم آورده است. در این مجموعه حدیثی، الزاماً همه اخبار از معصوم نقل نشده و بخشى از آنها، گزارشهاى تاریخى و نقل قول مورخان است. مؤلف بخش روایاتى را كه از خود امام نقل شده (یعنى آن امام كه كتاب به او اختصاص دارد)، به شكل مبسوطى بر اساس اصول (عقاید) و فروع (فقهى) دسته بندى كرده و از منابع مشهور و غیر مشهور آنها را جمع آورى و ارائه کرده است.
به تصریح نویسنده، در خصوص امام باقر(ع) و امام صادق(ع) كه روایات بیشترى از آنان نقل شده، حجم بیشترى به مجلدات كتاب مسند اختصاص داده شده است؛ چنان كه «مسند الامام الصادق (ع)» بیشترین مجلدات (بیش از 20 جلد) را به خود اختصاص داده است. مؤلف نشانی هر خبر را در پاورقى آورده مگر در مسند الامام الصادق (ع) كه شیوه جدیدى اتخاذ كرده و در پایان هر باب به صورت كلى منابع خود را ذكر كرده است. منابع این مجموعه اعم از كتب روایى و تاریخى است. در مواردى كه از كتب تاریخى اهل سنت نقل گردیده، به منابعى چون طبرى و مسعودى و دیگر منابع دست اول ارجاع شده و در خصوص روایات شیعى هم از كتب اربعه و دیگر اصول روایى معتبر استفاده شده است. نویسنده در مجموعه‌هاى مسند ائمه جز به جمع آورى اخبار نپرداخته و در باره آنها اظهار نظر یا تحلیلى ارائه نمى كند.
در توضیح واژه «مسند» نیز باید اشاره شود که در قرنهای متأخر، مسند به کتابی گفته می‌شود که مشتمل بر احادیث یک امام باشد و ضرورتی ندارد که حتماً و تنها آنها را از رسول خدا (ص) نقل کرده باشد. مثلاً کتاب «مسندالامام الرضا(ع)» یا «مسندالامام الهادی(ع)»، «مسند الامام العسکری(ع)» و.. . این گونه کتابها به قصد گردآوری تمام احادیث یک امام نگارش یافته و مقصود آن نیست که تمام احادیث آن از رسول خدا (ص) نقل شده باشد.
برخی از مسندهای شناسایی شده عبارتند از: مسندات علی بن ابی طالب (ع)، از مؤلفی ناشناخته، مسند امیرالمؤمنین (ع) از یعقوب بن شیبه السدوسی الحافظ (م 262ق)، مسند علی(ع) از احمد بن شعیب النسائی (م 303 ق)، مسند امیرالمؤمنین (ع) از عبدالعزیز یحیی الجلودی البصری(م سده سوم هجری)، مسند الامام علی(ع) از سید حسن علی قپانچی نجفی، مسند علی(ع) تألیف عزیزالله عطاردی، مسند الامام علی(ع) از صابری همدانی، و مسند علی بن ابیطالب(ع) از یوسف اوزبک.
گروه حدیث پژوهشكده باقرالعلوم (ع) نیز کتاب «فرهنگ جامع سخنان امام حسن(ع) » را که همان ترجمه کتاب «موسوعه الإمام الحسن(ع)» می‌باشد، منتشر کرده و در آن علاوه بر ارائه بحثی در باب تدوین و تحلیل كلمات و سخنان امام حسن(ع)، سخنان و کلمات ایشان را بر اساس موضوع تدوین کرده است. مجموعه مباحث این پژوهش شامل دو بخش سخنان امام بر اساس زمان و موضوع است. بخش نخست در بر دارنده سخنان آن امام در زمان پیامبر(ص)، در زمان حضرت علی(ع) و در زمان امامت خود آن حضرت است. بخش دوم نیز بر اساس موضوعات عقاید، احکام، اخلاق و ادعیه تنظیم شده است.
ولی بن نعمهالله حسینی رضوی(سده 10ق) در رساله «مجمع البحرین فی مناقب السبطین» که به كوششِ قاسم شیرجعفری تدوین شده، و در مجلد 4 مجموعه میراث حدیث شیعه نیز چاپ شده، مناقب و فضایل مهم امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را گرد آورده است. وی رساله را در 25 باب ترتیب داده است. مشخصات عمومی مثل ولادت، نامگذاری و القاب و نسب و امامت آن دو امام را با هم در ابواب مستقل آورده و سایر فضایل و مناقب را ابتدا در یك باب به صورت مشترك و در دو باب پس از آن به صورت جداگانه نقل كرده است. همچنین تاریخ این دو امام از قبیل اولاد و مقتل و وفات آنها را نیز در این رساله آورده است. احادیث این رساله از منابع شیعه و سنی نقل گردیده، و منابع احادیث در متن رساله نام برده شده است.
«فرهنگ سخنان امام حسن مجتبی(ع)»تالیف محمد دشتی است که درآن گفتهها و بیانات امام حسن مجتبی(ع) به ترتیب حروف الفبا گردآوری شده است. امام مجتبی در باب آب، آبرو و آدم مطالبی ایراد کرده است که در این کتاب آنها ذیل حرف «آ» گردآوری شدهاند. مؤلف ذیل حرف الف واژههای ائمه و ابرار تا انسان و انفاق و اهلبیت و ایمان را با استناد به منابع حدیثی تعریف کرده است. واژههای باران، بخشنده، بدر، بنیامیه و بیعت، پاداش، پیامبر، تبلیغ، تقوا، تقیه، توبه و توکل، جود، جهاد، جهل و جهنم و بسیاری واژههای دیگر، ذیل حرف ب، پ، ت و ج گنجانیده شده و مستندات آنها هم در پاورقی ذکر شده است. نویسنده به همین سبک و سیاق سایر واژگان و اصطلاحات کلامی و اعتقادی و اخلاقی و فقهی را با تعریف و توضیح کامل ذیل حروف «ح» تا «ی» دستهبندی مینماید.
«موسوعه كلمات الامام الحسن(ع)»، کاری از گروه حدیث پژوهشكده باقرالعلوم(ع) است که پژوهش در كلمات و احادیث امام حسن(ع) در موضوعات مختلف، هدف آن بوده است. نویسندگان ضمن تدوین و تنظیم كلمات امام بر حسب تاریخی، نخست، به نقل و بررسی كلمات امام در زمان پیامبر(ص) و سپس امام علی(ع) و در پایان در عهد امامت خودشان، پرداختهاند. محور و موضوع این احادیث نیز عقاید، احكام، اخلاق و دعاست. منابع نویسندگان، كتابهای تاریخی و حدیثی و عمدتاً احادیث اهلبیت(ع) و منابع حدیثی آنان می‌باشد. عناوین محوری در این كلمات، خطبهها و سخنرانیهای آن حضرت در جنگ امام علی(ع) و جنگ ساباط و احتجاج با معاویه، مباحثی درباره توحید، قرآن، اهلبیت، احكام فقهی، معاد، اخلاق و دعاها و مناجات با خداست.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید