سبک بیان نظامی/ عبدالحسین زرین کوب

1396/4/4 ۱۲:۳۰

در بین شاعران قرن ششم نظامی گنجوی مخصوصاً از آن جهت در خور ذکر است که هم سبک بیان و هم مضمون قثه های او غالباً مایۀ تتبع و تقلید تعداد زیادی از شاعران نسلهای بعد واقع شده است. سبک بیان او در عین آنکه از تأثیر بعضی از قدما خالی نیست به طور بارزی تازگی دارد و از این حیث مقام وی در شعر دری ممتازست.

در بین شاعران قرن ششم نظامی گنجوی مخصوصاً از آن جهت در خور ذکر است که هم سبک بیان و هم مضمون قثه های او غالباً مایۀ تتبع و تقلید تعداد زیادی از شاعران نسلهای بعد واقع شده است. سبک بیان او در عین آنکه از تأثیر بعضی از قدما خالی نیست به طور بارزی تازگی دارد و از این حیث مقام وی در شعر دری ممتازست. از گویندگان گذشته، نظامی بیشتر به فردوسی و تا اندازه ای نیز به سنایی نظر داشته است. تأثیر سنایی در مخزن الاسرار که اشارتی به کتاب حدیقه وی در مقدمۀ آن نیز آمده است آشکارتر است اما در هفت گنبد نیز در جای جای آثاری از نفوذ سنایی پیداست و با اینهمه در هیچ موضع از کلام نظامی نام سنایی هم به صراحت مذکور نیست. اما فردوسی ظاهراً تنها گوینده یی است که شاعر گنجه به نام و نشان از وی یاد می کند و در بعضی از موارد هم به سخن و شیوه او نظر دارد و گاه نیز با او به چالش و همسری بر می خیزد. مخزن الاسرار که از حیث ماده تا اندازه ای به حدیقۀ سنایی می ماند از حیث طراوت و عذوبت لفظ غالباً بر آن برتری دارد و با اینهمه از جهت عمق فکر و قوت معنی البته به پای آن نمی رسد و این نکته یی است که نظامی خود نیز در آغاز مخزن الاسرار بدان اشارت دارد.

آشنا، سال اول، آذر و دی 1370، شماره 2

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی