1396/3/31 ۱۰:۵۸
برای بازیابی اطلاعاتی درباره سیرجان، از نوشته‌های نویسندگان و مورخین در طول قرون و اعصار کمک می‌گیریم. قدیمی‌ترین سندی که اطلاعاتی درباره سیرجان به ما می‌دهد، نوشته ابن اثیر است، که می‌نویسد «گشتاسب که یکی از پادشاهان قدیم ایران بود و دین سلیمان داشت، دین زرتشت را پذیرفت و در کوهستانی که «تمبور» نام داشت جای گرفت و در حالت تقیه به عبادت مشغول شد».
استاد دکتر باستانی پاریزی عقیده دارد، این کوه، همان کوه تمبور است که در مشرق سیرجان و حدود چهار گنبد قرار گرفته. (وثوقی رهبری،15:1372)
حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده، درباره گشتاسب می‌نویسد: « ابن لهراسب بن اروند شاه بن کی پشن بن کیقباد، در شهر حلب تخت و تاج ایران بدو رسید. به پادشاهی نشست. زرتشت پیشوای گبران به عهد او دعوت کرد. گشتاسب دین گبری بپذیرفت و ایرانیان را الزام نمود، تا گبری اختیار کردند»
شاه فیروز که بصورت مقبره‌ای در نزدیکی قلعه سنگ و در سه کیلومتری آن در جوار دهی بنام فیروز آباد (مشهور به شاه آباد) قرار دارد و بصورت ساختمان آجری چهار طاقی است،بنا به نوشته فرهنگ جغرافیایی ایران و بنا به توضیحات فوق به احتمال زیاد آتشکده بوده است.
بنا به نوشته بعضی از کتب تاریخی، قدمت سیرجان را دوره بلاش از پادشاهان اشکانی می‌دانند. از مرحوم مؤید محسنی مقاله‌ای در نشریه فرهنگ سیرجان سال 1336 ه-ش به جای مانده که درباره بنای شهر سیرجان مطلب زیر را نوشته است:
«نام آن سیرگان بوده و از آثار و بناهای خسرو ابن بلاش ابن موسی ابن هرمز نهمین پادشاه اشکانی است، که تقریبا دویست سال پیش از زمان اردشیر بابکان سر سلسله ساسانیان و بانی گواشیر کرمان بوده و در استیلا اعراب او را معرب کرده و سیرجانش نامیدند.»
ژان گوره در کتاب خواجه تاجدار، شرحی از سیرجان می‌نویسد و مشخص می‌کند که سیرجان قبل از اشکانیان آباد بوده و توضیح می‌دهد که: «سیرجان قدیم بقول مورخین قدیم، از جمله سیسرون و کنزیاس طبیب و مورخ معروف که در دوره هخامنشیان می‌زیسته‌اند، دارای ده محله بوده و در هر یک از محلات آن شهر یک دسته از مردم زندگی می‌کرده‌اند.»
اما آنچه مسلم است شهر سیرجان قبل از اشکانیان آباد بوده و آنطور که در تاریخ کرمان نوشته احمد علی خان وزیری آمده: «اسکندر در مراجعت از هندوستان از روی قلعه سنگ، که محل قدیم شهر سیرجان است، عبور نموده و از طریق بوانات به پاسارگاد رفته است.»
مؤسسه جغرافیایی کارتوگرافی سحاب که نقشه خط سیر لشکرکشی اسکندر را ترسیم و چاپ نموده خط سیر اسکندر را از هندوستان از روی «قلعه سنگ» سیرجان مشخص کرده و فاصله سیرجان تا پرسپولیس را 324کیلومتر، نوشته، اسکندر از پرسپولیس به پاسارگاد و از آنجا از طریق دربند فارس به شوش و از شوش به بابل رفته و در آنجا در گذشته است.
مقدسی در قرن چهارم هجری قمری، سیرجان را یکی از ولایات کرمان ذکر می‌کند. سه ولایت دیگر بردسیر (کرمان فعلی) نرماشیر و جیرفت بوده‌اند. در زمان عمرولیث صفاری، دو قنات در شهر سیرجان احداث شده، که مظهر آنها در شهر قدیم سیرجان بوده و علاوه بر استفاده زراعی، آب آشامیدنی شهر نیز از همین قنوات تأمین می‌شده است.(همان-16)
در معجم البلدان، جلد5، آمده است: «صفاریان و آل بویه را توجه خاصی به آبادی سیرجان و قنوات بسیاری در آن حفر و احداث نموده‌اند. آب آشامیدنی شهر از دو قنات بوده که (عمرو) و (طاهر) فرزندان لیث احداث کرده‌اند، که در شهر داخل شده، باغ‌های آنان رو مشروب می‌سازند.» سیرجان تا زمان سامانیان مرکز ایالت کرمان بوده، و در نیمه دوم قرن چهارم، علی بن محمد بن الیاس مرکز ایالت را که سیرجان بود، برای اینکه به سامانیان که در خراسان بودند نزدیک‌تر باشد به شهر کرمان منتقل نموده است.
دریافت مقاله
منبع: انسان شناسی و فرهنگ
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید