بررسی اسلوب خط در نسخه‌ای از رسالۀ احکام نجوم

1396/3/1 ۰۹:۰۷

خط نامتعارف و کمتر شناخته شده ا ی که نسخه­‌ای از کتاب احکام نجوم (کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 17225) بدان کتابت شده، یکی از حلقه های گمشده را در تاریخ خوشنویسی ایرانی نمایان می سازد.

صداقت جباری -  معصومه مصلح امیردهی

خط نامتعارف و کمتر شناخته شده ا ی که نسخه­‌ای از کتاب احکام نجوم (کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 17225) بدان کتابت شده، یکی از حلقه های گمشده را در تاریخ خوشنویسی ایرانی نمایان می سازد. به نظر می رسد با توجه به شباهت‎ها و تفاوت‎های این خط با نسخ و کوفی شرقی، خط نسخۀ احکام نجوم را می‎توان اسلوب ویژه ای برای کتابت نسخ خطی در برهه ای از تاریخ در نظر گرفت. این پژوهش با هدف مطالعة این خط کمتر شناخته­ شده و همچنین گمانه‌­زنی دربارۀ تاریخِ احتمالی کتابتِ نسخۀ بی ­‌انجامۀ احکام نجوم، به شیوۀ تاریخی، تحلیلی و تطبیقی صورت می­گیرد. خط نسخۀ احکام نجوم، خط نَسخی است که برخی از ویژگی های کوفی شرقی را با خود دارد. با در ­نظر­گرفتن مشترکات ظاهری خط این نسخه با نسخه های کهن فارسی دیگر همچون کتاب الابنیه عن حقایق الادویه، ترجمان البلاغه، معانی کتاب الله تعالی و تفسیره المنیر و تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن، احتمال دارد نسخۀ مورد بررسی ما در حوالی قرون پنجم تا ششم هجری قمری به قید کتابت درآمده باشد. همچنین، شباهت اسلوب خط در نمونه­ های فوق، احتمال وجود شیوه­ای مرسوم در خط نسخ در حدود قرون پنجم و ششم هجری قمری را تا حد زیادی تأیید می‎کند.

مجله هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دوره 21، شماره 4، زمستان 1395

دریافت مقاله

منبع: بساتین