شاکله معماری ایرانی مبتنی بر خورشید است

1396/2/9 ۱۱:۳۴

فرهاد احمدی معتقد است:‌ اسطوره‌های ما با اسطوره‌های یونانی تفاوت دارد، ما دو ایزدبانوی مهر و آناهیتا را داریم و معماری ما براساس خورشید شکل گرفته است.

فرهاد احمدی معتقد است:‌ اسطوره‌های ما با اسطوره‌های یونانی تفاوت دارد، ما دو ایزدبانوی مهر و آناهیتا را داریم و معماری ما براساس خورشید شکل گرفته است.

 فرهاد احمدی در نشستی با عنوان «قومیت در معماری» به بیان دیدگاه‌ها و نظرات مختلف در این زمینه پرداخت و گفت: معنای متفاوتی در ارتباط با هویت وجود دارد که برخی آن را یک امر ذاتی و برخی دیگر آن را اعتباری می‌دانند.

اما در همه این نگاه‌ها و نظرات یک مسئله را نمی‌توان نادیده گرفت و آن موضوع باور ما ایرانیان است. ما شاید بتوانیم لباس خود و حتی سبک غذا خوردن خود را تغییر دهیم و اتفاق خاصی نیفتد اما سبک معماری و شهرسازی ما نشان دهنده هویت ماست. مسکن مفهومی است که آرامش رابه همراه می‌آورد و ما باید ببینیم در ازای تغییر معماری و شهرسازی خود چه چیزهایی را به دست آورده و چه چیزهایی را از دست داده‌ایم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی به تفاوت ما و غربیان اشاره و بیان کرد: اسطوره‌های ما با اسطوره‌های یونانی تفاوت دارد، ما الهه جنگ، عشق، شراب و کشتار نداریم. الهه‌های ما با طبیعت مرتبط هستند و ایزدبانوی مهر و ایزدبانوی آناهیتا که همان آب است از اهمیت والایی در اساطیر ما برخوردارند.

احمدی شاکله با اشاره به ایزدبانوی مهر گفت: شاکله اصلی معماری ایران متکی بر خورشید است، خورشیدی که در تابستان تهدید و در زمستان نعمت بزرگی برای ما ایرانیان به شمار می‌آید به همین خاطر در معماری ایرانی چهار صفه به وجود می‌آید که از ارتباط انسان با خورشید می‌گوید این چهار صفه‌ها را در خانه‌های ابیانیه به زیباترین شکل ممکن می ‌بینیم صفه‌هایی که رو به خورشید هستند و از ایزدبانوی مهر تاثیر گرفته‌اند.

طراح سفارتخانه ایران در سوئد گفت: مسیحیان روزهای یکشنبه که روز خورشید است به کلیسا می روند و تمام کلیساها به سمت شرق ساخته شده اما ما ایرانیان پیش از آیین مسیح به هنگام طلوع خورشید به عبادت می پرداختیم. هنوز هم برای ما شیعیان وقت عبادت صبح، ظهر و غروب است یعنی هنگامی که آفتاب طلوع می‌کند، زمانی که خورشید به بالاترین حد خود می رسد و هنگامی که خورشید غروب می کند و ما برای بازگشت دوباره اش دعا می کنیم.

احمدی کانون ایزدمهر را در معماری ایرانی حیاط مرکزی دانست و افزود: حیاط مرکزی کانون ایزدمهر بوده اما در ساختمان فضایی ایران زمین یک ساختمان لطیف تر بنام وضوخانه هم وجود داشته است که تاثیر گرفته از ایزدبانوی آناهیتا بوده و همچنان هم در معماری ما مقدس شمرده می شود.

این معمار و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برخی به غلط منشا هویت ما را به روزگار صفویه برمی گردانند گفت: اگر ما به دوره هخامنشیان نگاه کنیم با گونه ای معماری روبه رو می شویم که تحت تاثیر معماری بابلی ها و قوم آریایی بوده است. در روزگار ساسانیان شهر ساخته می شود اما اولین مساجدی که در ایران شکل می گیرد به دوره آل بویه برمی گردد و تحت تاثیر معماری اولیه اسلام است بدین معنی که گنبدخانه ای وجود ندارد چرا که گنبد نشانه اشرافیت بوده و تعداد مناره ها هم کم است.

احمدی در ادامه بیان کرد: در دوره مغول ها معماری چینی بر معماری ما تاثیر می گذارد و ما با بنایی چون گنبد سلطانیه مواجه می شویم که متاثر از معماری چینی است اما فاخرترین بناهای اسلامی در روزگار صفویه شکل می گیرد تا آنجا که بسیاری معماران بزرگ جهان در مواجه شدن با میدان نقش جهان اصفهان مبهوت و شگفت زده می شوند چراکه مسجد، مدرسه، کاخ و بازار را در ترکیب با یکدیگر می بینند و شهری که صفویه در اصفهان می سازد هم براساس چهارصفه و حیاط مرکزی است.

طراح سفارتخانه ایران در کره جنوبی به روزگار زندیه و تاثیری که معماری هندی بر معماری ایرانی می گذارد، اشاره کرد و گفت: اکنون به مسجد نصیرالملک که در شیراز است برویم با پنجره های رنگی که هم سطح با زمین هستند، می بینم این نوع معماری متاثر معماری هندی است که در روزگار زندیه وارد ایران می شود و به ویژه در شیراز با عنوان مکتب فارس مورداستفاده قرار می گیرد.

احمدی پس از آن به روزگار آقامحمدخان اشاره و بیان کرد در دوره آقامحمدخان تهران در برابر عثمانی قرار می‌گیرد و به دارالخلافه شیعه تبدیل می شود و آنچه عامه مردم به عنوان معماری ایرانی می شناسند به دروه قاجار برمی‌گردد بسیاری از خانه ها ما در این دوره شکل گرفته و اگر به شهری مثل کاشان برویم بیش از ۱۰۰ خانه قاجاری می‌بینیم که امروز تغییر کاربری داده به اقامتگاه سنتی و رستوران تبدیل شده است همه اینها نشان دهنده هویت در معماری ما هستند.

منبع: مهر