فقه‌الحدیث: مباحث نقل به معنا

1395/12/7 ۰۹:۱۵

دانش فقه‌الحدیث، به عنوان حوزه‌ای از علوم دینی که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است، با وجود اهتمام عالمان اسلامی از اصناف مختلف، شامل محدثان و فقیهان و متکلمان در طی سده های متمادی، هنوز آن جایگاهی که شایسته آن است، به‌دست نیاورده است.

دبا: دانش فقه‌الحدیث، به عنوان حوزه‌ای از علوم دینی که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است، با وجود اهتمام عالمان اسلامی از اصناف مختلف، شامل محدثان و فقیهان و متکلمان در طی سده های متمادی، هنوز آن جایگاهی که شایسته آن است، به‌دست نیاورده است. شاید در طی سده های گذشته، کوشش‌های عالمان پاسخگوی بسیاری از نیازهای آن اعصار بوده باشد، ولی گستره نیازهای عصر حاضر از یک سو، و مواجهه با پرسش‌های فراوان برآمده از اندیشه ورزی‌های معاصر از سوی دیگر نیازمند آن است تا کوششی افزون در حوزه فهم احادیث صورت پذیرد.

 در میان مباحث فقه‌الحدیث یکی از حوزه‌هایی که می تواند از این حیث اهمیتی ویژه داشته باشد، حوزه نقل به معناست. نقل به معنا پدیده ای است که از همان عصر صحابه و تابعین رخ داده و تا اعصار متأخر و معاصر ادامه یافته است. نقل به معنا فارغ از اینکه درباره مجاز بودنش چه اقوال و شروطی وجود دارد و فارغ از اینکه چقدر سودبخش یا آسیب‌رسان شمرده شود، پدیده‌ای است که در واقعیت دنیای حدیث و در مقام تحقق، در حد گسترده‌ای رخ داده است و می توان گفت تاریخ نقل به معنا منطبق با تاریخ کل حدیث است.

اثر حاضر، کوشش در جهت گونه شناسی نقل به معناست که به نظر می‌رسد بتواند پایه ای برای توسعه این حوزه از علوم حدیث باشد. در مطالعۀ حاضر، مؤلف کوشیده است تا از برخی دستاوردهای دو حوزۀ معنا شناسی و ترجمه شناسی در علم زبان ناسی و همین طور برخی از نکته سنجی های منطقیان و اصولیان استفاده کند و با الگو سازی و نشان دادن یک به یک الگوها در نمونه‌های واقعی از احادیث، گونه های نقل به معنا را در آشتی نظریه و عمل نشان دهد.در متن کتاب، برای نشان دادن این الگوها از انبوهی احادیث برگزیده از کتب شیعه و اهل سنت استفاده شده است.

کتاب از چهار بخش در قالب هفده فصل؛ در مورد مباحثی همچون چالش تاریخی در نقل به معنا؛ ترجمه‌شناختی نقل به معنا، ویژگی‌های زبان متون مقدس، سنت‌های معادل‌یابی و نقل حدیث، مسائل هم‌ارزی در سطح واژه، هم‌ارزی و روابط صرفی، روابط معنایی بر پایه دامنه، روابط معنایی فراتر از دامنه، روابط نحوی در گشتار، روابط تحقیقی ـ کاربردی، روابط تاریخی، مسائل هم‌ارزی در سطح جمله، گشتارهای نحوی ـ شکلی، گشتارهای معنایی خاص و گشتارهای نشانه‌شناختی به بحث و بررسی پرداخته است.

کتاب «فقه‌الحدیث: مباحث نقل به معنا» تألیف دکتر احمد پاکتچی است که چاپ اول آن در سال 1394 توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) با شمارگان 1000 نسخه منتشر شده و با قیمت 275000 ریال در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

لازم به ذکر است که جایزۀ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1395 به این کتاب تعلق گرفت.