حکمت نظری و حکمت عملی در آثار سعدی / غلامحسین ابراهیمی دینانی

1395/10/28 ۰۹:۱۶

سعدی، حکمت دانی است برجسته که شخصیتش آمیزه ای از مدرسه، محیط، سفر و استعداد خدادادی است. سعدی اهل نظر است و حکمت عملی و نظری در همة آثارش جایگاه ویژه ای دارد و اگرچه در نظامیه بغداد فقه شافعی و کلام اشعری خوانده است

چکیده: سعدی، حکمت دانی است برجسته که شخصیتش آمیزه ای از مدرسه، محیط، سفر و استعداد خدادادی است. سعدی اهل نظر است و حکمت عملی و نظری در همة آثارش جایگاه ویژه ای دارد و اگرچه در نظامیه بغداد فقه شافعی و کلام اشعری خوانده است، اما به مدد اندیشه و عرفان از آنان گذشته و خود صاحب اثر و نظری ماندگار در حکمت دینی و زبان فارسی شده است. در این مقاله ضمن بررسی تأثیر «مدرسه و محیط» در ساخت شخصیت سعدی به دیدگاه های خداجویانه و انسان گرایانه سعدی و ارتباط بین انسان و خدا در آثارش؛ به ویژه در بوستان و گلستان پرداخته شده است.

هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم / نبود بر سر آتش میسرم که نجوشم

اگر بخواهیم شیخ اجل سعدی – علیه الرحمه – را مانند هر بزرگ دیگری بشناسیم، باید بر اساس دو عامل این روند را طی کنیم؛باید بر اساس دو عامل این روند را طی کنیم؛ یکی مدرسه و یکی محیط. من گاهی به دیگران می گویم که، بگو در چه مدرسه ای درس خوانده ای تا بگویم تو چه کسی هستی. مدرسه برای شناختن شخص مهم است. اینکه از چه مدرسه ای فارغ التحصیل می شود و بعد در چه محیطی زندگی میکند، دارای اهمیت است. مدرسه و محیط هر دو عامل تعیین کننده هستند و محیط کمی فراتر از مدرسه هست و گاهی ممکن است بین محیط و مدرسه تعارض باشد. من به طور اجمال عرض می کنم که محیط یک اقتضایی دارد و مدرسه یک اقتضایی دارد. حالا بعد ببینیم که آیا انسان محصول محیط و مدرسه هست یا نه، یک عامل دیگر هم این وسط هست.

کلمه های کلیدی:

• حکمت

• سعدی

• گلستان

• بوستان

• نظامیه

سعدی شناسی اردیبهشت 1392 دفتر شانزدهم

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی