شاه ماجراجوی قاجار در مشهد/ شربت حرم را نوشیدیم

1395/9/14 ۰۹:۵۵

نخستین سفر ناصرالدین شاه قاجار به مشهد به سال ١٢٨٣ قمری بازمی‌گردد که شش ماه به درازا کشید و دومین آن در سال ١٣٠٠ انجام گرفت که چهار ماه زمان برد. سفرنامه دوم شاه قاجار «سفرنامه خراسان» نام دارد؛ کتابی که میرزا محمدرضا کلهر خوش‌نویسی کرده و از نظر نثر نوشتاری قابل توجه است.

نخستین سفر ناصرالدین شاه قاجار به مشهد به سال ١٢٨٣ قمری بازمی‌گردد که شش ماه به درازا کشید و دومین آن در سال ١٣٠٠ انجام گرفت که چهار ماه زمان برد. سفرنامه دوم شاه قاجار «سفرنامه خراسان» نام دارد؛ کتابی که میرزا محمدرضا کلهر خوش‌نویسی کرده و از نظر نثر نوشتاری قابل توجه است.
ناصرالدین شاه در شرح سفر خود به سوی مشهد به این نکته اشاره می‌کند که با رسیدن به مشهد مقدس بی‌درنگ به صحن مطهر امام رضا (ع) می‌رود. ناصرالدین شاه روز چهارشنبه به مشهد رسیده، از دروازه بالا خیابان به شهر وارد می‌شود. او در نخستین گام به حرم مشرف می‌شود و پس از زیارت اشاره می‌کند که آیینه‌کاری‌ها و تعمیراتی تازه در صحن انجام شده بوده است. شاه قاجار سپس به مسجد گوهرشاد رفته، آنجا روی صندلی می‌نشیند و شربتی از حرم امام رضا (ع) می‌نوشد و سرانجام برای استراحت به باغ سالار می‌رود. او در بازدید خود از مسجد گوهرشاد اشاره می‌کند که وسط مسجد ستون‌های زیاد سنگی زده و جایی درست کرده‌اند که به مسجد پیرزن معروف است «گفته‌اند خانه‌ی پیرزنی در آن‌جا بوده است وقتی مسجد ساخته شده پیرزن هم آن جا را  به اسم خود وقف کرده است. از مسجد گوهرشاد دری به سوی بازار است و مثل بازارهای طهران سقف پوشیده دارد و بعد از آن هم وارد ارگ می‌شود». آقا میرزا احمد مجتهد، حاجی میرزا محمد مجتهد، ملا غلامحسین مدرس، میرزا علی‌نقی ترشیزی، از علمای مشهد روز شنبه به دیدار او می‌آیند. ناصرالدین شاه عصر به میدان توپخانه می‌رود؛ جایی که همه به نظم ایستاده بودند. ناصرالدین شاه در سفرنامه خود، به دارالشفای حرم اشاره می‌کند که به دست شیخ‌الرئیس ابوالحسن میرزا سپرده و او هم به محمدهاشم میرزا معین‌التولیه، برادر خود داده است. برنامه هر روز ناصرالدین شاه بر اساس زیارت حرم تنظیم شده است؛ این مساله را به روشنی در سفرنامه بیان می‌دارد. شاه ماجراجوی قاجار سپس از مشهد به سوی طرقبه می‌رود. او در راه از ده آبکوه سخن می‌گوید و پس از آن به قاسم‌آباد می‌رسد. او همچنین به دیدن معدن طلای خراسان هم می‌رود. شاه پس از بازگشت به مشهد، به کشیک‌خانه حضرت می‌رود که از بناهای علی‌نقی میرزای رکن‌الدوله است. شاه و همراهان‌اش از آنجا به کتابخانه حضرت می‌روند که حاجی سیف‌الدوله در اوقات متولی‌گری‌باشی خود ساخته است. شاه در سفرنامه خود بیان می‌دارد که در کتابخانه دو جزء قرآن به خط حضرت علی (ع) نوشته شده که شاه عباس صفوی بر حرم وقف کرده و نیز چند قرآن که از دیگر امامان در آنجا بوده است. ناصرالدین شاه روز پنج‌شنبه به خواجه ربیع رفته، با گذر از ده و باغ سمزقند به خواجه ربیع می‌رسد. او سپس به طرق می‌رود «از مشهد تا طرق دو فرسخ راه است. و طرق دهی است بسیار خوب که وقف حضرت رضا (ع) است و پانصد خانوار جمعیت دارد».

منبع: شهروند