تبعیدگاه یک مشروطه‌خواه

1395/9/14 ۰۷:۲۱

تاریخ معاصر ایران سرشار از بازی‌های رنگارنگ و البته عجیب بوده است. در این میان رسیدن به میانه آذرماه یادآور ماجرایی درباره محمد مصدق است که خود یکی از خواندنی‌ترین وجه‌های تاریخ معاصر ایران بوده و از قضا کمتر نیز به آن توجه شده است. در طول تاریخ ایران بسیاری از رجال که در مخالفت با حکومت مرکزی نقش ایفا می‌کرده‌اند، به تبعید فرستاده شده‌اند. معمولا به تناسب هر شخصی نوعی از تبعید در نظر گرفته می‌شد.

       
آذر 1319 محمد مصدق با دستور رضاشاه به احمدآباد تبعید شد

 تاریخ معاصر ایران سرشار از بازی‌های رنگارنگ و البته عجیب بوده است. در این میان رسیدن به میانه آذرماه یادآور ماجرایی درباره محمد مصدق است که خود یکی از خواندنی‌ترین وجه‌های تاریخ معاصر ایران بوده و از قضا کمتر نیز به آن توجه شده است. در طول تاریخ ایران بسیاری از رجال که در مخالفت با حکومت مرکزی نقش ایفا می‌کرده‌اند، به تبعید فرستاده شده‌اند. معمولا به تناسب هر شخصی نوعی از تبعید در نظر گرفته می‌شد. اما گویا برای محمد مصدق تبعید در ملک او در احمدآباد مستوفی تعریف شده است. خوانش این سطور مخاطب را به سال‌های پس از کودتای 1332 رهنمون خواهد کرد؛ زمانه‌ای که مصدق از نخست‌وزیری برکنار و پس از برگزاری دادگاه نظامی و سه سال تحمل زندان در سال 1335 به احمدآباد مستوفی تبعید شد. مصدق 10 سال پایانی زندگی خود را در این تبعیدگاه معروف گذراند و در اسفند 1345 از دنیا رفت. اما اهمیت تبعیدگاه مصدق که همان احمدآباد مستوفی بود تنها به سال 1335 باز نمی‌گردد. این تبعید مصدق که در زمان پهلوی دوم اتفاق افتاد دومین تبعید دوران زندگی و فعالیت سیاسی او بود. مصدق به همراه سید‌حسن مدرس یکی از مخالفان اصلی رضاشاه بود و در سال‌های ابتدایی حکومت او کار را به جایی رساند که صبر شاه لبریز شد و او را در بیرجند زندانی کرد. اوایل آذر 1319 پهلوی اول مصدق را به تبعیدگاه نخستش؛ یعنی احمدآباد مستوفی و تحت‌نظر ماموران انتظامی تبعید کرد. رضا‌شاه با مصدق میانه خوبی نداشت و وی را در بیرجند زندانی کرده بود تا از نیش انتقادهایش آسوده شود. مصدق پس از تبعید رضاشاه از ایران آزاد شد و مردم تهران بار دیگر او را به عنوان نماینده اول خود به مجلس فرستادند. هر چند شاید خود مصدق نیز در تصورش نمی‌گنجید که به این سادگی و دوباره و پس از فراز‌و‌نشیب‌های 15‌ساله پس از رضاشاه دوباره به احمدآباد بازگردد اما دست سرنوشت برای مصدق در احمدآباد مستوفی رقم خورده بود. احمد آباد مستوفی تبعیدگاه ازلی مصدق بود.

منبع: فرهیختگان