جلد دوازدهم «فهرستوارۀ کتابهای فارسی» منتشر شد

1395/8/5 ۱۳:۲۱

دبا: كتاب «فهرستواره كتابهاى فارسى» جلد ١٢(منظومه ها-بخش سوم)، نگاشتۀ استاد احمد منزوی و به كوشش دكتر سيّد صادق سجّادى توسط انتشارات مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامى(مركز پژوهش هاى ايرانى و اسلامى) منتشر شد.

دبا: كتاب «فهرستواره كتابهاى فارسى» جلد ١٢(منظومه ها-بخش سوم)، نگاشتۀ استاد احمد منزوی و به كوشش دكتر سيّد صادق سجّادى توسط انتشارات مركز دائرة المعارف بزرگ اسلامى(مركز پژوهش هاى ايرانى و اسلامى) منتشر شد.

نزدیک نیم قرن از آن زمان می‌گذرد که زنده یاد استاد احمد منزوی پای در راه نهاد تا «آرزوی بزرگ خود را در گردآوری فهرست نسخه‌های خطی فارسی» جامۀ عمل بپوشاند. گرچه نیک می‌دانست که «تهیۀ فهرستی از همۀ نسخه‌های خطی فارسی از عهدۀ یک تن خارج» است، اما از پای ننشست، زیرا در نظر او «نخستین‌گام برای شناختن و شناساندن یک ملت کهن سال دست‌یابی به آثار اوست» و «فرهنگ ما اکنون نیازمند چنین فهرستی است»، حتی اگر ناقص و «نیمه‌تمام» باشد، باز هم «می‌تواند پایه‌ای برای کار دیگران قرار گیرد که کامل‌تر آن را بسازند». این توفیق باز هم نصیب خود او شد، چه وقتی فهرست نسخه‌های خطی فارسی در مجلد ششم متوقف ماند، استاد رحل اقامت در شبه قارۀ هند افکند و تهیه و تألیف اثر گرانقدر فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان هم بخش چشمگیری از آن «آرزوی بزرگ» را فراهم کرد. وقتی پس از سال‌ها مهاجرت به وطن مألوف بازگشت، همچنان در اندیشۀ «آرزوی بزرگ» بود و چون به راهنمایی شماری از نزدیک‌ترین دوستان دانشمند خود، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی را از هر لحاظ مناسب و رئیس محترم مرکز را با خود هم داستان و مشتاق یافت، به واقع از 1369 در کتابخانۀ مرکز اقامت کرد، با همکاران و دستیاران بزرگواری که هریک به سهم خود سختی‌ها را تاب آوردند و کوشیدند استاد منزوی، آن «آرزوی بزرگ» را در قالب مجلدات فهرستوارۀ کتاب‌های فارسی، یکی پس از دیگری در کنار دیگر مراجع و مآخذ مهم زبان فارسی و فرهنگ ایرانی ببیند و خاطر بدان خرّم کند. کوشش او برای تهیه و تدارک و تألیف فهرستواره به واقع شبانه‌روزی بود و نیک می‌دانست که «دور فلک» را درنگی نیست؛ گویی خدنگ خاموشی را پیوسته می‌دید که شتابان رو به سوی او دارد، تا آنکه از ماه‌های نخست سال 1389 اندک‌اندک بیماری و ناتوانی بر او چنگ انداخت و ناچار کتاب و قلم از دست افکند و خانه‌نشین شد، با این همه دمی از اندیشۀ «فهرستواره» آسوده نبود و می‌خواست کار به همان شیوه پیش رود. مایۀ کمال خرسندی است که ریاست مرکز با نظر استاد موافق بود و بدین‌ترتیب شورایی با ریاست عالیۀ جناب‌آقای بجنوردی تشکیل شد تا بر کار ادامۀ تألیف و تدارک و انتشار منظم فهرستواره نظارت کند. از آنجا که نگارندۀ این سطور پیوسته از لطف و حسن ظنّ استاد منزوی برخوردار می‌بود و با موافقت و تأیید محبت‌آمیز ریاست عالیه و اعضای محترم شورا، ادامۀ کار فهرستواره به این بنده سپرده شد. وقتی استاد منزوی قلم از دست نهاد، تألیف یکی دو جلد از فهرستواره پیش رفته بود و کار تنها به بازبینی و تهیۀ فهارس لازم و نظارت بر مراحل انتشار نیاز داشت. جلد یازدهم فهرستواره مشتمل بر منظومه‌ها در اواخر سال 1390 منتشر شد و به نظر فضلای گرامی رسید و اکنون مایۀ خوشحالی است که جلد دوازدهم مشتمل بر ادامۀ منظومه‌ها تألیف استاد منزوی، با کوشش و ویرایش و ملاحظۀ استاد ارجمند جناب‌آقای دکتر سیدصادق سجادی منتشر می‌شود. سپاسگزاری از ایشان برای ویرایش و مراجعه و نظارت بر این جلد از فهرستواره، وظیفه‌ای است که به خرسندی تمام ادا می‌کنیم. بدین‌ترتیب و با انتشار این جلد، واپسین اثر استاد منزوی به نظر دلبستگان زبان فارسی می‌رسد و نام شریف استاد به عنوان بنیانگذار «فهرستوارۀ کتاب‌های فارسی» از این پس بر تارک مجلدات بعدی خواهد درخشید.

از ریاست محترم مرکز، جناب‌آقای بجنوردی بی‌اندازه سپاسگزارم که در هر شرایطی بر اهمیت کار فهرستواره و ادامۀ آن تأکید کرده‌اند. سپاسگزاری و قدردانی از جناب‌آقای مجیدی، ریاست کتابخانه، برای بیست و اندی سال یاری و همراهی با استاد منزوی و همکاران ایشان و فهرستواره، از آن دست مطالب نیست که به قلم و بیان درآید و یقین دارم که شادمانی حاصل از ادامه و انتشار مجلدات فهرستواره را همچون پاداشی بی‌بدیل تلقی می‌کنند. همچنین باید از جناب‌آقای آل‌داوود و جناب‌آقای دکتر سجادی سپاسگزار باشم، که هر دو بزرگوار از دیرباز بر این بنده سمت استادی داشته و دارند و از بذل لطف و راهنمایی و فضل خود در ادامۀ راه نیز دریغ نخواهند فرمود.

ادامۀ کار فهرستواره بدون یاری و همراهی یاران و همکاران دلسوز سالیان استاد منزوی ممکن نبوده است؛  نخست  سرکارخانم فاطمه داوودآبادی که تهیه و تدارک فهارس را هم برعهده داشته‌اند و جناب‌آقای ‌محسن سلیمانی، که به‌کار تهیۀ برگه‌ها از فهرست‌های نسخه‌های خطی می‌پرداخته‌اند. سرکار خانم بهاره بادافراس نیز در انتشارات مرکز، با دلسوزی و شوق بسیار، بر مراحل چندگانۀ تصحیح نظارت کرده‌اند. مراتب سپاس و قدردانی از این بزرگواران را بر عهدۀ خویش می‌شناسم و سخن را با یاد و خاطرۀ مصفّای نادره کار روزگار، استاد احمد منزوی به پایان می‌برم.(علی بهرامیان).

فهرستوارۀ کتابهای فارسی که در بر گیرندۀ بیش از 850 هزار برگه از همه موضوع ها – مستخرج از 520 عنوان کتاب در 1070 مجلد فهرست و کتابنامه فراهم آمده است – پیش بینی می شود دست کم در 25 مجلّد منتشر شود.

فهرستوارۀ کتابهای فارسی (جلد دوازدهم، منظومه ها  - بخش سوم) نگاشتۀ احمد منزوی و به کوشش صادق سجادی

ناشر: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی)

شمارگان: 500 نسخه

بها: 57000 تومان