کردستان طلایه دار پاسداری از قرآن‌های تاریخی ایران

1395/7/18 ۰۹:۵۶

قرآن کتاب آسمانی مسلمانان همیشه در بین این امت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و روستاهای کردستان در دل خود قرآن‌های تاریخی را جای داده که نقطه قوتی بر حفاظت مردم این خطه از ارزش‌های مذهبی است و مردم منطقه را به عنوان پاسداران حفاظت از این آثار معرفی کرده است. مردم این خطه همیشه حافظان سنت‌های به یادگار مانده از نیاکان خود هستند و امروز پاسداری از ارزشمندترین سند اسلامی بین مردم روستاها، نیازمند معرفی بیشتر در جامعه هدف گردشگری است.

ذخیره‌های معنوی استان سالانه گردشگران زیادی را به محل‌های نگهداری آنها می‌کشاند

قرآن کتاب آسمانی مسلمانان همیشه در بین این امت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و روستاهای کردستان در دل خود قرآن‌های تاریخی را جای داده که نقطه قوتی بر حفاظت مردم این خطه از ارزش‌های مذهبی است و مردم منطقه را به عنوان پاسداران حفاظت از این آثار معرفی کرده است. مردم این خطه همیشه حافظان سنت‌های به یادگار مانده از نیاکان خود هستند و امروز پاسداری از ارزشمندترین سند اسلامی بین مردم روستاها، نیازمند معرفی بیشتر در جامعه هدف گردشگری است. این ذخیره‌های معنوی که 10 مورد از آنها شناسایی شده برای کردستانی‌ها از تقدس خاصی برخوردار است به طوری که دومین قرآن ثبت شده تاریخی کشور پس از قرآن نفیس آستان قدس رضوی، در روستای نگل از توابع شهرستان سنندج نگهداری می‌شود. ذخیره‌های معنوی کردستان سالانه گردشگران زیادی را به محل‌های نگهداری آنها می‌کشاند و هم‌اکنون نیز میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان بر اساس اهداف خود اقدام به مرمت و ساخت محفظه این قرآن‌ها می‌کند تا یاور مردم روستایی در نگهداری از این میراث باشد. مردم کردستان ثابت کرده‌اند طلایه دار صیانت از آثار ملموس و ناملموس خود هستند و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به همین خاطر مدیریت نگهداری برخی یادگارهای تاریخی را به خود این مردم سپرده است. وجود 10 قرآن تاریخی شناخته شده در روستاهای این استان به‌عنوان یادگاری ارزشمند از دوره‌های صدر، میانه و معاصر اسلامی و اعطای مدیریت حفاظت از آنها به خود اهالی روستاها، قدردانی نهادهای دولتی از مردم برای ارزش‌گذاری به یادگارهای گذشتگان است.
مرمت و حفاظت از قرآن ‌های تاریخی
«سید محسن علوی» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان در این خصوص به ایرنا گفت: مرمت و حفاظت آثار به جا مانده، از اهداف این سازمان بوده و میراث مذهبی از جمله قرآن‌ها از اهمیت ویژه‌ای در این هدف برخوردار است. علوی با بیان اینکه در این استان تعداد زیادی قرآن تاریخی وجود دارد، افزود: تاکنون 10 جلد از این قرآن‌ها در روستاهای استان شناسایی و برای 7 مورد از آنها محفظه امن در مساجد روستاها ساخته شده و 5 جلد نیز مرمت شده است.
به گفته وی، اهالی 3 روستا نیز با مراجعه به این سازمان، خواهان مرمت قرآن‌ها و ساخت محفظه‌های امن هستند که طی برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته به منظور قدردانی از مردم برای حفاظت از آثار تاریخی مدیریت نگهداری قرآن‌ها به اهالی روستاها سپرده می‌شود. افزایش نقاط گردشگری مذهبی استان از دیگر اهداف این نهاد از اعطای مدیریت حفظ قرآن‌های تاریخی به مردم بوده و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها عهده دار نظارت آن است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان تصریح کرد: قرآن روستای «نگل» مربوط به دوره اول اسلامی و قرآن روستای «سلین» یادگاری از قرن هشتم هجری قمری (دوره تیموریان) کهن‌ترین میراث منقول مذهبی استان بوده و برخی دیگر نیز به دوره‌های میانه و معاصر تاریخ اسلامی باز می‌گردد. نسخه خطی قرآن روستای «کاشتر» از نظر زیبایی رسم الخط و شیوه نگارش، نفیس‌ترین قرآن تاریخی کردستان و پنجمین نسخه مرمت شده و متعلق به دوره صفویه است.
به گفته وی تاکنون قرآن‌های تاریخی روستاهای سلین (اورامان تخت - سروآباد)، هفتاش، شوی، نجنه علیای (بانه) و کاشتر (کامیاران) به صورت کامل مرمت و دوباره در محفظه خود در این روستاها جانمایی شده است.
قرآن‌های شاخص مرمت شده
«محمد عبدالله پور» کارشناس باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان نیز در این باره اظهارداشت: قرآن تاریخی نگل از قدیمی‌ترین قرآن‌های کتابت شده کشور در قرون اولیه اسلام و در قطع رحلی بزرگ با جلد چرمی و صفحات ضخیم به خط کوفی طلاکاری مزین به نقوش گیاهی نگارش شده است.
عبدالله‌پور ادامه داد: قرآن تاریخی روستای سلین بعد از قرآن نگل قدیمی‌ترین قرآن خطی کردستان بوده که مربوط به قرن هشتم هجری حدود 700 سال قبل (دوره تیموریان) است. به گفته وی خط تحریر این کتاب آسمانی ریحان و در قطع سلطانی است که اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از محل اعتبارهای استانی 410 میلیون ریال برای آن هزینه کرده است.
کارشناس باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان افزود: قرآن تاریخی روستای کاشتر دیگر نسخه خطی مرمت شده قرآن کریم این استان بوده و با خط نستعلیق و در قطع رحلی به رشته تحریر درآمده است. جلد چرمی اصلی این نسخه بر اثر عوامل محیطی به طور کامل تخریب شده بود و دارای 734 صفحه است.  به گفته عبدالله‌پور، قرآن روستای «شوی» در بانه از دیگر قرآن‌های شاخص در این استان مربوط به دوره زندیه است که جلد چرمی و نوشته شده بر کاغذ بدون تزئینات با طول 32 و عرض 23.8 سانتیمتر و وضعیت مناسب نگهداری  شده  که کار مرمت آن به اتمام رسیده است. وی با بیان اینکه قرآن روستای «کانی مشکان» مربوط به 700 سال قبل است، گفت: یکی دیگر از قرآن‌های نفیس کردستان، قرآن روستای کانی مشکان با جلد چرم و اوراق کاغذی و دارای وضعیت مناسب نگهداری و ویترین استاندارد است.
کارشناس باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان افزود: قرآن مولان آباد از پوست آهو در روستایی با همین نام و به صورت وقفی در ویترین و وضعیت مناسب نگهداری می‌شود که البته این قرآن تاریخی نیز نیاز به مرمت دارد. دیگر قرآن تاریخی مرمت شده این استان، قرآنی است که در روستای «نجنه علیا» نگهداری می‌شود و کتابت آن مربوط به سال 978 هجری در دوره صفویه، دارای جلد چرم و برگ‌های کاغذی است. قرآن روستای «هفتاشم» بانه متعلق به 1107 هجری قمری نیز همراه با جلد چرمی و ورق‌های کاغذی از دیگر قرآن‌های شاخص مرمت
شده استان است.
به گفته عبدالله‌پور، میراث فرهنگی، قرآن‌های تاریخی را ثروتی ارزشمند برای منطقه و کشور می‌داند و بر حفاظت، افزایش امنیت و ایجاد فضای مناسب با دمای مناسب برای نگهداری از این قرآن‌ها تأکید دارد.
گفتنی است، همزمان با هفته جهانگردی امسال، 2 قرآن تاریخی روستای سلین و کاشتر کردستان پس از مرمت و بازسازی در محفظه‌های امن جانمایی شده است. کردستان 828 اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی داشته که از این تعداد 8 مورد اثر منقول شامل قرآن‌ها و برخی کتاب‌ها و همچنین 31 اثر معنوی است.

منبع:ایران