1395/5/31 ۰۹:۳۲
آمار خبرهای مربوط به تخریب آثار باستانی همیشه نسبت به خبرهای خوش در حوزه میراث فرهنگی بیشتر است اما این‌بار آن‌طور که مسئولان می‌گویند «کریت» و «کبار» قدیمی‌ترین سدهای ایران، شرایط مناسبی دارند، کریت، در سال بیش از دو هزار نفر بازدیدکننده دارد و کبار در آینده نزدیک ثبت جهانی می‌شود.
ریحانه جاویدی: آمار خبرهای مربوط به تخریب آثار باستانی همیشه نسبت به خبرهای خوش در حوزه میراث فرهنگی بیشتر است اما این‌بار آن‌طور که مسئولان می‌گویند «کریت» و «کبار» قدیمی‌ترین سدهای ایران، شرایط مناسبی دارند، کریت، در سال بیش از دو هزار نفر بازدیدکننده دارد و کبار در آینده نزدیک ثبت جهانی می‌شود. قرار گرفتن ایران در کمربند خشک را می‌توان عاملی دانست که سبب شده در سایه آن، دانش ایرانیان در زمینه فناوری‌های مرتبط با نگهداری آب، از فناوری ساخت قنات تا دانش سد‌سازی نسبت به سایر ممالک بیشتر باشد. به‌طوری که اگر نگاهی به فهرست سدهای قدیمی جهان انداخته شود، نام دو سد ایرانی «کریت» و «کبار» که از نوع سدهای قوسی هستند در میان آنها به‌عنوان باریک‌ترین و قدیمی‌ترین سدهای جهان به چشم می‌خورد. «کریت» در طبس و «کبار» در قم، هر دو در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده‌اند. تنها فکر کردن به این نکته که پیشینیان ما با کمترین امکانات سدهایی از جنس آجر، سنگ و ساروج ساخته‌اند که در مقابل زلزله‌های بزرگی همچون زلزله سال 1357 طبس سر خم نکرده‌اند و هنوز نیز جزء سدهای فعال کشور به شمار می‌روند، لزوم توجه و رسیدگی به وضعیت این دو سازه ارزشمند را چند برابر می‌کند. سدهایی که می‌توانند به مقاصد گردشگری در طبس و قم تبدیل شوند.
«کریت» سازه تاریخی خوش‌شانس رسول بهبهانی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری طبس با اعلام رضایت از شرایط کنونی سد «کریت» درباره آن به «فرهیختگان» گفت: «تا دوسال پیش این سد به دلیل بلاتکلیفی چندین ساله شرایط مناسبی نداشت، روی دیواره آن درختچه‌هایی سبز شده بود اما دو سال پیش با اعتباری 30 میلیون تومانی، مواردی که ممکن بود به جداره سد آسیب وارد کند رفع و این سازه تاریخی بازسازی شد.» او درباره فعال بودن سد کریت افزود: «در حال حاضر به دلیل ساخت یک سد جدید و مطابق با تکنولوژی روز، این سد در رده سدهای نیمه‌فعال جا می‌گیرد که به صورت محدود در دریاچه سد آب ذخیره می‌شود اما در شرایط فعلی به دلیل خشکسالی و کمبود آب دریاچه سد خالی است.» بهبهانی با اشاره به اینکه کریت باریک‌ترین سد قوسی جهان بوده و به همین دلیل از مقاصد گردشگری منطقه به شمار می‌رود، بیان کرد: «با توجه به رایزنی‌های انجام شده و معرفی این سد، این سد از نظر تعداد بازدیدکنندگان شرایط مناسبی دارد و به‌طور میانگین در سال بین دو تا سه هزار نفر برای بازدید از این سازه تاریخی مراجعه می‌کنند. همچنین بازدید از این سد قدیمی رایگان بوده و هیچ هزینه‌ای بابت تهیه بلیت متوجه گردشگران نیست.»
کبار، جهانی می‌شود علاوه‌بر کریت، سد کبار نیز یکی دیگر از سازه‌های آبی باقی مانده از استادکاران قدیمی با قدمت بیش از 700 سال است. این سد در نزدیکی استان قم قرار دارد و آن‌طور که مدیرکل اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قم می‌گوید، این سازه که عنوان قدیمی‌ترین سد قوسی جهان را با خود یدک می‌کشد، این روزها پیچ و خم قرار گرفتن در فهرست ثبت جهانی یونسکو را طی می‌کند. عیسی رضایی درباره این سد به «فرهیختگان» گفت: «سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور قصد انجام یک برنامه مطالعاتی روی سد کبار دارد تا پرونده آن را برای قرار گرفتن در فهرست جهانی یونسکو آماده کند، البته این مطالعات هنوز شروع نشده اما در آینده نزدیک آغاز می‌شود.» او افزود: «از نظر استحکام و سایر موارد مربوط به استقامت سازه، این سد در شرایط مناسبی به سر می‌برد اما از نظر میزان آب پشت سد و آمار بازدیدکنندگان مشکلات فراوانی دارد. خشکسالی و قرار گرفتن سازه در نزدیکی یک رود فصلی سبب شده تا دریاچه سد خالی بماند و همچنین واقع شدن این سازه تاریخی در محلی که گردشگر زیادی به آنجا نمی‌رود، منجر به وضعیت نامطلوب آمار بازدیدکنندگان شده است.» با توجه به اظهارات مسئولان، جای خوشحالی دارد که وضعیت دو بنای تاریخی مطلوب است، آمار بازدیدکنندگان سد کریت شرایط نسبتا مساعدی دارد و کبار نیز برای ثبت جهانی آماده می‌شود اما امید است این شرایط مطلوب حفظ شده و مانند آنچه بر سایر بناهای تاریخی، نظیر بافت تاریخی میبد رخ داد، پیش از ثبت جهانی تخریب نشود.
سد کریت
سد کریت در شهر طبس، استان خراسان جنوبی، با ارتفاع ۶۰ متر برای مدت ۵۵۰ سال بلندترین سد قوسی جهان به شمار می‌رفت. روایات مختلفی درخصوص قدمت این سد نقل شده که برخی آن را متعلق به دوره مغول یعنی با هزار سال قدمت و برخی متعلق به ۷۰۰ سال قبل می‌دانند. مصالح به کار رفته در ساخت این سد عمدتا از سنگ آهک، ساروج و خشت‌های کوچک‌تر بوده است. این سد با عرض تاج یک متر، هنوز هم عنوان نازک‌ترین سد جهان را با خود دارد و در سال 1379 در فهرست آثار ملی ثبت شد.
سد کبار
سد کبار، در جنوب قم به دلیل داشتن ساختمانی قوسی‌شکل، از جمله مهم‌ترین سدهای قدیمی ایران و بزرگ‌ترین سد قوسی جهان به شمار می‌رود. که در سال 1379، در فهرست آثار ملی کشور با شماره 3033 به ثبت رسیده‌است. این سد متعلق به دوره ایلخانی و قرن هفتم و هشتم هجری قمری است که روی رودخانه کبار ساخته شده و در دوره‌های مختلف از جمله دوره صفوی تعمیر شده و مورد بازسازی قرار گرفته است. اما عده‌ای عمر هزار ساله برای آن متصور هستند.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید