حدوث و قِدَم عالم از نگاه استاد قمشه ای

1393/4/10 ۱۱:۱۲

حسین الهی قمشه ای در مقدمه کتاب گلشن راز (باغ دل) به موضوع در حدوث و قِدَم عالم پرداخته و می نویسد: قدمت زمانی عالَم به معنای بی نیازیِ آن از آفریننده نیست بلکه عالَم پیوسته وجود داشته و پیوسته مخلوق و معلول آفریننده بوده است.

حسین الهی قمشه ای در مقدمه کتاب گلشن راز (باغ دل) به موضوع در حدوث و قِدَم عالم پرداخته و می نویسد: قدمت زمانی عالَم به معنای بی نیازیِ آن از آفریننده نیست بلکه عالَم پیوسته وجود داشته و پیوسته مخلوق و معلول آفریننده بوده است.

حسین الهی قمشه ای فیلسوف، ادیب، سخنران و مترجم کشورمان در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی فیس بوک، بخشی از مقدمه کتاب «گلشن راز (باغ دل)» در حدوث و قِدَم عالم را منتشر کرده است که متن کامل آن بدین شرح است:

«در حدوث و قِدَم عالَم»

بحث حدوث و قِدَم عالَم از دیرباز در فلسفۀ اسلامی میان حکیم و متکلم گفت وگویی گرم و پر هیاهو بوده است. متکلم که فلسفه را در خدمت اثبات کلام وحی به کار می گرفت برآن بود که عالَم حادث است و هستی آن را آغاز و انجامی است زیرا اگر عالم قدیم می بود نیازی به آفریننده نمی داشت و حکیم که می کوشید کلام وحی را با مبانی عقلی تفسیر کند اِشکال می گرفت که اگر عالَم بدان معنا که شما را در نظر است حادث باشد چندین اِشکال عقلی پیش می آید.

یکی آنکه آن موجود که به تعبیر مولانا «اصل ذاتش فیض و جود و بخشش است» باید در زمانهای نامتناهی منع فیض کرده و هیچ عالمی نیافریده باشد و این روا نیست زیرا صفات حق ذاتی او بلکه عین ذات اوست پس تا بوده و هست نام فیاض و صفت فیض بخشی را داشته و خواهد داشت و تا او بوده و هست عالَمی بوده و خواهد بود.

اِشکال دیگر آنکه اگر مشیت آفریننده در زمان معین بر آفرینش عالَم قرار گرفته بی شک آن مشیت را سببی و ذات او را تغییری باید تا این حادثه را توجیه کند در حالی که نه اختیارش را سببی است که خارج از ذات باشد و نه ذات او را تحول و تغییری است موجب آن اختیار شود پس عالَم قدیم است الّا آنکه قدمت زمانی عالَم به معنای بی نیازیِ آن از آفریننده نیست بلکه عالَم پیوسته وجود داشته و پیوسته مخلوق و معلول آفریننده بوده است چنانکه اگر فرض کنیم خورشید قدیم الذات باشد آفتاب نیز قدیم الذات خواهد بود، اما در هر حال آفتاب معلول خورشید است ...

خبرگزاری ایرنا