بیسارانی؛ شاعری که دل در گرو عرفان نهاد

1395/5/6 ۱۳:۰۷

‌شاعر، صوفی و فقیه مشهور بیساران، ملامصطفی فرزند ملاقطب‌الدین در سال 1643 در روستای بیساران از روستاهای ژاوه‌رود کردستان چشم به جهان گشود.

‌شاعر، صوفی و فقیه مشهور بیساران، ملامصطفی فرزند ملاقطب‌الدین در سال 1643 در روستای بیساران از روستاهای ژاوه‌رود کردستان چشم به جهان گشود.

پدر ملامصطفی یعنی ملاقطب‌الدین به خاطر ابهت و توانی که در ادبیات عربی داشت، به قطب‌الدین عربی مشهور بود.

پدر و نیاکان بیسارانی، جملگی از علمای مشهور و توانای کردستان بوده‌اند لذا مصطفی می‌بایست راه آنان را ادامه دهد و در این طریق سلوک کند؛ به همین منظور در حجره‌های بیساران و پایگلان دوره ابتدایی تحصیلش را آغاز می‌کند.

وی در روستاهای نودشه، پایگلان و بیساران تحصیلاتش را ادامه داده و دوره تکمیلی و پایانی را در شهر سنندج که یکی از مراکز علمی پرآوازه کردستان بوده، می‌گذراند و علوم فقهی و کلامی رایج در حوزه‌های آن روزگار را با موفقیت سپری می‌کند. او از دست علمای مشهور و بنام سنندج مدرک فارغ‌التحصیلی خود را می‌ستاند و تبدیل به عالمی بی‌بدیل در آن حوزه‌ها می‌شود.

پس از اتمام تحصیلات در روستای پایگلان، مشغول تدریس و ارشاد مردم می‌شود و در میان مردم به ملامصطفی بیسارانی شهره می‌شود و تخلص شعری بیسارانی را برای خود برمی‌گزیند.

طبق روایات موجود در روستای پایگلان دل در گرو عشق دختری می‌نهد و این عشق افلاطونی چنان در دل و جانش کارگر می‌افتد که سجاده‌نشین باوقار بازیچه کودکان کوی می‌شود و به واسطه همین عشق، جامه زاهدانه را از تن برمی‌کند و در راه نیل به عشق حقیقی گام می‌نهد.

سندی دال بر وصال بیسارانی با دلبرش موجود نیست اما نکته مهم آن است که همین عشق جانسوز مجازی چراغ راه تجربه‌های روحانی و عرفانی بیسارانی می‌شود و با جهد و کوشش بسیار خود را از قید عشق مجازی می‌رهاند و به عشق حقیقی می‌رساند.

سراسر شعر بیسارانی بیانگر همین شور عرفانی و درد جانسوز فراق و میل به وصال است.

بیسارانی در ابتدای ابتلای به عشق، بدون توجه به سرزنش خاص و عام زبان به شکوه از آتش عشق نمی‌گشاید که جانش را تنیده ولی پس از پخته شدن در این عشق اهورایی او نیز همچون عرفای حقیقی در راه طریقت ثابت‌قدم می‌شود و لب به ارشاد و راهنمایی مردم می‌گشاید.

در اواخر عمر به روستایش بیساران بازمی‌گردد و تا سال 1701 که رو به سوی معبود خود می‌نهد، در زادگاهش می‌زیسته است و طبق وصیتش در گورستان "پیره هژاره" واقع در شهرستان سروآباد به خاک سپرده می‌شود.

بیسارانی در میان جامعه کُردی، شاعری پرآوازه، عارفی ثابت‌قدم، فقیهی آگاه و متکلمی عمیق در مسائل بوده و این واقعیت را می‌توان با تفحص در اشعار و آثار متاخران وی مانند مولوی به وضوح دید.

بیسارانی عموما اشعارش در قالب مثنوی‌های 10 سیلابی سروده شده و از نمونه‌های بارز شعر لیریک کردی است. اشعار وی کوتاه با تعداد ابیات حدود 3 تا 10 بیت در هر مثنوی مشهود است.

مضمون اشعار وی توصیف طبیعت، معشوق و اشعار عرفانی و ارشادگونه و نیز حالت وجد و شعف عرفانی در لحظات خاص وصال روحانی است.

منبع: ایسنا