1395/4/8 ۱۳:۴۱
یک استاد زبان و ادبیات فارسی اظهار کرد: تمام شاعران بزرگ فارسی از رودکی تا معاصر تحت تاثیر احادیث و گفتارهای امام علی(ع) در نهج‌البلاغه بوده‌اند که نمونه آن را در شعرسرایی بر اساس احادیثی چون «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب»، «حاسِبُوا اَنْفُسَکُم قبلَ اَن تُحاسَبُوا» و «من عرف نفسه، فقد عرف ربه» می‌توان دید.
احمد خیالی خطیبی، پژوهشگر و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه تمام شاعران بزرگ فارسی از رودکی تا معاصر تحت تاثیر احادیث و گفتار امام علی(ع) در نهج‌البلاغه بوده‌اند، عنوان کرد: نهج‌البلاغه در قرن چهارم هجری قمری توسط سیدرضی جمع‌آوری و از سه بخش عمده خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار تشکیل شده است. سیدرضی که علاوه بر فقیه، مفسر و مورخ بودن، ادیب نیز بود، با اصول بلاغت آشنایی داشت و براساس اصول فصاحت و بلاغت به سراغ احادیث حضرت امیر(ع) می‌رفت و گفتارها، نامه‌ها و خطبه‌های ایشان را از نظر فصاحت و بلاغت بررسی می‌کرد و هر یک را که فصیح و بلیغ بود به نام ایشان در نهج‌البلاغه ثبت می‌کرد.
خیالی خطیبی افزود: پس از جمع‌آوری این خطبه‌ها و کلمات قصار، سیدرضی نام این مجموعه را نهج‌البلاغه گذاشت که منظور از بلاغت، فصاحت نیز است. به عبارت دیگر سیدرضی با عنوان «نهج‌البلاغه» نامه‌ها، خطبه‌ها و کلمات قصاری را که با فصاحت و بلاغت مطابقت داشتند، جمع‌آوری کرد که این امر بعدها باعث شد بسیاری از افراد فقط نهج‌البلاغه را معیار صحت احادیث علوی بدانند.
این پژوهشگر تصریح کرد: فقها، جامعه‌شناسان و عالمان دین از خطبه‌ها و گفتارهای امام علی(ع) در نهج‌البلاغه بهره بسیار بردند. همچنین شاعران بزرگ فارسی از قرن سوم به بعد، توجه محسوسی به احادیث و گفتارهای آن حضرت داشته‌اند.
وی گفت: به عنوان نمونه می‌توان به ابیات «تا جهان بود از سر مردم فراز/ کس نبود از راز دانش بی‌نیاز/مردمان بخرد اندر هر زمان/راز دانش را به هر گونه زبان/گرد کردند و گرامی داشتند/تا به سنگ اندر همی بنگاشتند/دانش اندر دل چراغ روشنست/ وز همه بد بر تن تو جوشنست» از رودکی اشاره کرد که در آن به فضیلت علم و دانش اشاره شده است. این ابیات به حدیث علوی «اَلْعِلْمُ خَيْرٌ مِنَ اَلْمَالِ اَلْعِلْمُ يَحْرُسُكَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ اَلْمَالَ» اشاره دارد که امام علی(ع) در آن می‌فرمایند که «دانش از مال بهتر است، چون از تو نگهداری می‌کند، ولی تو از مال نگهداری می‌کنی» که رودکی در فضای این حدیث شعر گفته است.
خیالی خطیبی همچنین به شعر «شاد زی با سیاه چشمان، شاد/که جهان نیست جز فسانه و باد/زآمده شادمان بباید بود/وز گذشته نکرد باید یاد/من و آن جعد موی غالیه بوی/من و آن ماهروی حورنژاد/نیک‌بخت آن کسی که داد و بخورد/شوربخت آن که او نخورد و نداد/باد و ابر است این جهان، افسوس!/باده پیش آر، هر چه باداباد/شاد بودست از این جهان هرگز/هیچ کس؟ تا از او تو باشی شاد/داد دیدست از او به هیچ سبب/هیچ فرزانه؟ تا تو بینی داد» اشاره کرد و افزود: این ابیات در فضای حدیث «الفرصة تمرّ مرّ السّحاب» سروده شده که می‌گوید «فرصت‌ها مثل ابر در گذر هستند، پس آنها را غنیمت بشمارید».
وی به تاثیرپذیری فردوسی از نهج‌البلاغه اشاره کرد و گفت: بیت «چو داد از تن خويشتن داد مرد/ چنان دان كه پيروز شد در نبرد» به حدیث علوی «حاسِبُوا اَنْفُسَکُم قبلَ اَن تُحاسَبُوا» اشاره می‌کند که می‌گوید «خویشتن را محاسبه کنید قبل از آنکه به حساب شما برسند».
خیالی خطیبی ادامه داد: ناصرخسرو قبادیانی نیز که از شاعران بزرگ فارسی است گفته «قیمت هر کس به قدر علم اوست/ همچنین گفتت امیرالمومنین» که اشاره دارد به حدیث امام علی(ع) که می‌فرمایند «قیمَةُ کُلُّ امرءٍ مَا یُحسِنُهُ؛ ارزش هر کس به دانش او و کاری است که انجام می‌دهد». همچنین بیت «چون گوهر خویش را ندانستی/ مر خالق خویش را کجا دانی» از این شاعر به احادیث معروف علوی «من عرف نفسه، فقد عرف ربه» و «معرفه‌النفس انفع المعارف» اشاره دارد.
وی گفت: همچنین سنایی غزنوی در شعر «با همه خلق جهان گرچه از آن/ بیشتر بی‌ره و کمتر به رهند/تو چنان زی که بمیری برهی/نه چنان چون تو بمیری برهند» به حدیث امام علی(ع) «خالطوالناس مخالطه ان متّم معها بکوا علیکم و ان عشتم حنّوا الیکم» اشاره دارد که حضرت امیر در آن می‌فرمایند «با مردم چنان رفتار کنید که اگر با آن حالت بمیرید، بر شما گریه کنند و اگر زنده بودید بر بودن با شما دل بسوزانند.»
منبع: ایکنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید