چاپ عکسی کتاب‌های خطی موزه محفوظی

1395/2/14 ۰۷:۳۹

چاپ عکسی کتاب مثنوی مولانا و دعای اعتصام خواجه‌نصیرالدین طوسی از نسخ موزه دکتر محفوظی، به انتشار رسید. محمدصادق محفوظی با بیان اینکه خط زیبا و اِعراب‌دار، همچنین فهرست‌داربودن، از ویژگی‌های خاص هنری این کتاب است که به زیبایی بصری آن جلوه‌ای متفاوت بخشیده است، گفت: «مثنوی مذکور به خط «محمدابراهیم قمی»، کاتب نامدار دوره سلطنت شاه‌سلیمان و شاه‌سلطان‌حسین صفوی، ازجمله نسخه‌های بدیعی است که دارای ویژگی‌های سبکی و ادبی خاص است و ابیاتی در آن درج شده که در دیگر نسخه‌های مثنوی در سراسر دنیا نیست».

چاپ عکسی کتاب مثنوی مولانا و دعای اعتصام خواجه‌نصیرالدین طوسی از نسخ موزه دکتر محفوظی، به انتشار رسید. محمدصادق محفوظی با بیان اینکه خط زیبا و اِعراب‌دار، همچنین فهرست‌داربودن، از ویژگی‌های خاص هنری این کتاب است که به زیبایی بصری آن جلوه‌ای متفاوت بخشیده است، گفت: «مثنوی مذکور به خط «محمدابراهیم قمی»، کاتب نامدار دوره سلطنت شاه‌سلیمان و شاه‌سلطان‌حسین صفوی، ازجمله نسخه‌های بدیعی است که دارای ویژگی‌های سبکی و ادبی خاص است و ابیاتی در آن درج شده که در دیگر نسخه‌های مثنوی در سراسر دنیا نیست».
او با تأکید بر اینکه نگاه هنری نسخه، در چاپ عکسی، از دیگر ویژگی‌های اثر مذکور به شمار می‌آید، افزود: «همه مثنوی‌هایی که تاکنون بر مبنای چاپ عکسی انتشار یافته‌اند بیشتر با نگاه قدمت و اصالت نسخه تکثیر شده‌اند».
محفوظی با اشاره به ویژگی‌های ظاهری نسخه حاضر مثنوی مولانا که به دستور محمداسماعیل‌بن‌تاج‌الدین حسن در جمادی‌الاول سال ١٠٩٩ هجری قمری کتابت شده است، توضیح داد: «متن اثر یادشده به خط نسخِ چهار ستونی در جداولی به رنگ سیاه و زرین نگارش یافته و بعضی از عناوین در حاشیه، اصلاح یا افزوده شده‌اند».
این مجموعه‌دار، با تأکید بر فهرست بی‌نظیر اثر تازه انتشاریافته، گفت: «فهرست چکیده مطالب مثنوی در جدول‌های مربع‌شکل با خط نستعلیق نگاشته شده و حتی شماره سلسله‌داستان‌ها در هر مربع به شیوه‌ای منحصربه‌فرد به ثبت رسیده است».
او با بیان اینکه یادداشت‌های کاتب و مصحح در اثر یادشده، هر دو قابل مشاهده هستند، تصریح کرد: «درحقیقت می‌توان اذعان کرد کاتب نسخه به دلیل چیرگی و تسلط بر دو زبان فارسی و عربی، مصحح آن نیز بوده است».
این استاد دانشگاه، از اختلاف در نقل نسخه مذکور با دیگر نسخه‌های مشهور مثنوی، به‌عنوان یکی دیگر از جنبه‌های تأثیرگذار آن یاد کرد: «ساختار اشعار این مثنوی به‌گونه‌ای است که در بسیاری از ابیات به مواردی برمی‌خوریم که با سه نسخه علاء‌الدوله، قونیه و نیکلسون هیچ‌گونه تطابقی ندارد».
محفوظی، ضمن اظهار تأسف از اینکه تعدادی از صفحات میانی این اثر مفقود است، توضیح داد: «حدود ٣٠ برگ از این مثنوی در دسترس نیست». کتاب عکسی مثنوی مذکور، با ٥٢٨ صفحه در سه هزار نسخه انتشار یافته که نگارش مقدمه آن را نیز سیدصادق حسینی‌اشکوری بر عهده داشته است. وجود یادداشت‌ها و مُهرهای متنوع در صفحات نخستین کتاب، بیانگر اثبات تملک اثر از سوی مقامات آن دوران است و همه موارد یادشده در چاپ عکسی کتاب، به‌وضوح قابل رؤیت است.

منبع: شرق