گزارش از جشنواره گل غلتان نوزادان در امیریۀ دامغان

1393/2/21 ۲۳:۳۳

دبا: در تاریخ19/2/1393 به دعوت ادارۀ میراث فرهنگی شهرستان دامغان دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ، رئیس پژوهشکدۀ ابوریحان بیرونی وابسته به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به اتفاق دکتر فرهادی اعتمادی مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو، دکتر منوچهری، معاون بخش فقه و علوم قرآنی و حدیث دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و آقای وطن پرست، پژوهشگر دانشکدۀ طب سنتی در هفتمین مراسم جشن گل غلتان نوزادان در امیریۀ دامغان حضور یافته و در چند گفت و گوی رادیویی و تلویزیونی شرکت نمودند.

دبا: در تاریخ19/2/1393 به دعوت ادارۀ میراث فرهنگی شهرستان دامغان دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ، رئیس پژوهشکدۀ ابوریحان بیرونی وابسته به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به اتفاق دکتر فرهادی اعتمادی مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو، دکتر منوچهری، معاون بخش فقه و علوم قرآنی و حدیث دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و آقای وطن پرست، پژوهشگر دانشکدۀ طب سنتی در هفتمین مراسم جشن گل غلتان نوزادان در امیریۀ دامغان حضور یافته و در چند گفت و گوی رادیویی و تلویزیونی شرکت نمودند.
جشن گل غلتان، یکی از سنت های نیکوی به جا مانده از زمان های دور است که در مناطق گوناگون شهرستان دامغان از جمله امیریه، هم زمان با اولین بهار زندگی کودک برگزار می شود.
بر اساس این گزارش اگر تولد نوزاد با فصل بهار و زمان رویش گل های محمدی مصادف گردد تنی چند از زنان فامیل برای چیدن گل به میان باغات و مزارع رفته و با ذکر صلوات و خواندن ابیاتی به شرح ذیل ، اقدام به جمع آوری گل برای اجرای مراسم گل غلتان نوزاد می نمایند.
همه کوه و کمر بوی تو داره یا محمد
کدوم گل قامت و روی تو داره یا محمد
همون ماهی که از کوه می زنه سر
نشان طاق ابروی تو داره یا محمد
پس از جمع آوری گل ها که عمدتا قبل از طلوع خورشید صورت می گیرد، گل های چیده شده را به خانه آورده و پرپر می کنند. سپس نوزاد را به حمام برده و بدنش را شستشو می دهن. پس از خارج نمودن نوزاد از حمام و خشک کردن بدنش، او را میان پارچه ای سفید رنگ که گل های پرپر شده در آن ریخته شده، قرار داده و می غلتانند. این کار غالبا توسط مادر، عمه، خاله یا مادربزرگ انجام می شود.
مرسوم است که چهار زن هر یک  چهار گوشه از پارچۀ حاوی گل را گرفته و با نهادن نوزاد همراه با ذکر نام پنج تن و ختم صلوات این آئین انجام گیرد. پس از لحظاتی کار خواندن روائی و شعرخوانی به منظور توصیف هر چه بیشتر زیبائیهای کودک توسط بستگان نزدیک همچون مادر، عمه، خاله و غیره صورت می گیرد. نمونه هایی از ابیات به شرح ذیل می باشد:
ای سرو آشنا از کجا آمده ای
ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای
خون شد جگرم برای دیر آمدنت
ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای
پس از انجام این آئین مهمانان با چای، شربت و شیرینی پذیرایی می شوند. در گذشته این مراسم برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شدند غالبا در دهمین روز پس از زایش و در حمام عمومی محل پس از غسل روز دهم انجام می شد. برای دیگر نوزادان که در دیگر فصول سال به دنیا می آیند، این مراسم در اولین بهار زندگی شان برگزار می شود. در ضمن پس از تولد نوزاد که اذان در گوشش خوانده می شود، بدن او نیز با گل های محمدی معطر می گردد.
به طور کلی این مراسم از هنگام تولد تا یک سالگی نوزاد انجام می پذیرد.در باور اهالی منطقه غلتاندن بدن نوزاد در میان برگ های گل، سبب حفظ طراوت و شادابی او و دور ماندن از بیماری های مختلف می گردد و همچنین طراوت برگ های گل از پوست بدن نوزاد محافظت کرده و کودک را خوش رو و سرزنده می نماید.
همان طور که گفته شد مراسم گل غلتان نوزاد از نسل های پیش به یادگار مانده و در زمرۀ میراث معنوی شهرستان دامغان قلمداد می گردد.
این آیین توسط میراث فرهنگی استان سمنان به شمارۀ 177 در سال 1389 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و تلاش ها برای ثبت جهانی این مراسم اغاز شده است.