دو سال آموزش اضافه برای ایرانیان غیرفارسی‌زبان

1393/1/22 ۲۰:۳۸

مجتبی منشی‌زاده می‌گوید دو سال آموزش اضافه برای کودکان مناطق غیرفارسی‌زبان ایران در جهت برابر شدن شرایط آموزشی ضروری است.

مجتبی منشی‌زاده می‌گوید دو سال آموزش اضافه برای کودکان مناطق غیرفارسی‌زبان ایران در جهت برابر شدن شرایط آموزشی ضروری است.

این استاد زبان‌شناسی در گفت‌و‌گو با ایسنا درباره بحث آموزش زبان‌های بومی که از سوی دولت مطرح شده اظهار کرد:‌ آموزش زبان‌های بومی دو وجه دارد؛ یک وجه آن که از قدیم بوده مسائل اقلیمی و سیاسی را در پی دارد، وجه دیگر آن این است که کشور ما از گذشته تا امروز قوم‌ها و اقلیت‌های گوناگونی داشته است، اما وقتی ما برای کودکان هفت‌ساله کتاب فارسی می‌نویسیم، این کتاب برای آموزش به همه بچه‌های ایرانی درنظر گرفته می‌شود و به مناطقی می‌رود که زبان مادری در آن‌جا گیلکی، کردی یا ترکی است. کودکی که در این مناطق تحصیل می‌کند با کودکان تهرانی که زبان مادری‌شان فارسی است در شرایط برابر آموزشی قرار ندارد.

او ادامه داد: این یکی از مشکلات ماست. به همین دلیل در آموزش و پرورش چندین‌بار بحثی مطرح شده مبنی بر این‌که پیش از آغاز دبستان (از پنج‌سالگی) دو سال آموزش برای بچه‌هایی که زبان مادری‌شان فارسی نیست درنظر گرفته شود تا این کودکان با سایر کودکان ایران هم‌پایه شوند. اگر این بحث در این جهت باشد که بچه‌هایی که در شرایط برابر نیستند در آموزش و پرورش دو سال آموزش اضافی دریافت کنند بسیار مناسب است، هرچند همین موضوع بار مالی و بارهای سیاسی برای سوءاستفاده دارد، اما می‌شود آن را تعدیل کرد.

منشی‌زاده همچنین گفت: ادعاهایی هم مطرح شده که کتاب‌های درسی باید به طور کامل به زبان مادری مناطق مختلف تدوین شود، اما اگر این‌طور باشد، اقتدار ملی و خیمه ملی ما از میان می‌رود. اقوام مختلف در ایران با استفاده از زبان فارسی با هم ارتباط برقرار می‌کنند و دستاوردهای علمی‌شان را تبادل می‌کنند. حتا در کشورهای فدراتیو هم یک زبان به عنوان زبان رسمی انتخاب می‌شود. در حال حاضر اسناد دولتی، اسناد رسمی و روابط دولتی در ایران به زبان فارسی است.

او سپس تأکید کرد: اگر هدف دولت از این کار احترام به زبان‌های بومی و یا حل مشکل کودکانی باشد که زبان مادری‌شان فارسی نیست باشد، خوب است و راه‌حل‌هایی هم در این زمینه‌ها وجود دارد، اما این‌که برای تمام مقاطع تحصیلی، به زبان‌های کردی، ترکی، مازندرانی و... کتاب درسی نوشته شود، نه درست است و نه شدنی.

منشی‌زاده همچنین گفت: احترام به زبان مادری و خرده‌زبان‌ها ضروری است. اکثر زبان‌هایی هم که در ایران وجود دارند از شاخه‌های زبان‌های ایرانی محسوب می‌شوند. زبان ترکی غیرایرانی و از شاخه زبان‌های آلتایی است. در درون هر کدام از زبان‌های ایرانی نیز گویش‌های گوناگون و در درون هر کدام از این گویش‌ها، لهجه‌ها و گونه‌های زبانی وجود دارد. امروز زبان فارسی امتیازی دارد که سایر زبان‌های ایرانی ندارند؛ این زبان خیمه یا تیرک ارتباطی همه اقوامی است که در ایران و حتا خارج از مرزهای ایران زندگی می‌کنند و نوعی پشتوانه سیاسی برای ما محسوب می‌شود.

او اضافه کرد: در دوره‌هایی حتا زبان ارمنی در برخی دانشگاه‌های ما به عنوان رشته درآمده است. در حال حاضر نیز زبان ترکی در دانشگاه علامه طباطبایی رشته‌ای در مقطع لیسانس است. این کارها باعث می‌شود تعدادی از دانشجویان این زبان‌ها را بخوانند و اختلافات نیز کم شوند. می‌توان علاوه بر احترام به زبان‌های مختلف برای این زبان‌ها نیز چنین کورس‌هایی در دانشگاه‌ها درنظر گرفت.

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: اگر قرار باشد آموزش و پرورش برای کودکان مناطق مختلف دوره‌های دوساله را احیا کند، باید برای این کار برنامه‌ریزی و کتاب‌هایی تهیه کرد. همچنین افرادی باید برای آموزش به این کودکان تربیت شوند. اگر این طرح از جانب دولت مطرح شود، استادانی که هم‌اکنون در رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان فعالیت می‌کنند، می‌توانند در این زمینه همکاری کنند.

منشی‌زاده درباره کسانی که آموزش زبان‌های بومی را خطری برای اتحاد ملی و زمینه‌ای برای تضعیف زبان فارسی می‌دانند، عنوان کرد: این افراد موضوع را سیاسی می‌بینند. من بر این عقیده نیستم و فکر می‌کنم اگر زبان فارسی می‌خواست از بین برود، تا کنون بر اثر تاخت و تازهایی که در طول تاریخ صورت گرفته، از بین می‌رفت. این زبان از 400 سال پیش از میلاد تا امروز دوام آورده است. می‌توانیم آن را با زبان مصریان قدیم که خط و زبان خود را داشتند مقایسه کنیم؛ آن‌ها همه چیزشان را از دست دادند، ولی برای ما که تجربه‌ای مشابه آن‌ها داریم، چنین اتفاقی نیفتاده است. ما اسلام را پذیرفته‌ایم و هم سالیان سال با اعراب زیسته‌ایم و زبان عربی زبان دین و کتاب مقدس‌مان است و به این زبان هم احترام می‌گذاریم، اما زبان خودمان صدمه‌ای ندیده است. اگر قرار بود این زبان از بین برود، تا به حال بر اثر حمله‌های یونانیان، مغول و... از بین می‌رفت. فکر می‌کنم چنین نگرانی‌هایی چندان جایگاهی ندارد. نگرانی فقط زمانی وارد است که به حرف‌های سیاسی عمل شود که می‌گویند برای مناطق مختلف در دوره متوسطه هم کتاب‌های جداگانه‌ای به زبان‌های بومی بنویسید. عمل به چنین درخواست‌هایی باعث جدایی افراد از زبان فارسی می‌شود.

این استاد دانشگاه درباره آموزش ادبیات بومی نیز اظهار کرد: آموزش ادبیات بومی به معنای داستان‌ها یا رسم و رسوم مناطق مختلف کار شایسته‌ای است. همین‌طور آموزش زبان‌های بومی به عنوان زبان دوم به صورت چند واحد درسی می‌تواند پیشنهاد خوبی باشد. می‌توانند در مناطق مختلف حتا چند زبان را به عنوان زبان دوم درنظر بگیرند که دانش‌آموز از بین آن‌ها حق انتخاب داشته باشد تا به عنوان نمونه یکی از زبان مازندرانی، گیلکی، کردی و ترکی یا زبان‌های دیگر را بخواند.