جایگاه رفیع سعدی و آثارش در تاجیکستان / شاه منصور شاه میرزا
پارسی را به جهان، رونق و آوازه از اوست / کامیار عابدی
پارسی را به جهان، رونق و آوازه از اوست / کامیار عابدی

این مقاله با توجه به ویژگی‌های زبانی هر قوم و نیز خصوصیات زبان فارسی دری و همچنین نقش سعدی در تحول این زبان به بیان مقدمه‌ای در زمینه‌ی نثر سعدی و برخی از نثرنویسان معاصر و متأثر از سعدی می‌پردازد که در مکتب سعدی و از وی در امر نگارش خویش بهره‌ها برده‌اند

1403/2/1 ۱۰:۵۱
سهم عدم در هستی / زهرا قزلباش
سهم عدم در هستی / زهرا قزلباش

اگر آغاز تمدن‌های بزرگ در جهان را در اواخر دوران نوسنگی یعنی از حدود ده هزار سال پیش در نظر بگیریم، بزرگ‌ترین تمدن‌ها باید از حدود هشت هزار سال قبل (حدود پنج هزار سال قبل از میلاد) به مرور ایجاد شده باشند.

1403/1/29 ۱۱:۱۴
ادامه مطلب
ایرجا! رفتی و آثار تو ماند / محمدعلی همایون‌کاتوزیان
ایرجا! رفتی و آثار تو ماند / محمدعلی همایون‌کاتوزیان

ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ ـ ۱۸ اسفند ۱۳۸۹) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران، ایران‌شناس، کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه، پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و «پدر کتاب‌شناسی ایران»، بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در زمینه‌های کتاب‌شناسی، کتاب‌داری، تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، فرهنگ مردم و موضوع‌های دیگر تألیف، تصنیف و تصحیح کرده ‌است.

1402/12/20 ۱۱:۱۴
چرا کوروش در متون مذهبی ذوالقرنین نامیده شد؟ / مهدی بشارت
گزارش دکتر احمد تفضلی از سفر علمی به سنت‌پترزبورگ
گزارش دکتر احمد تفضلی از سفر علمی به سنت‌پترزبورگ

نخستین نشست شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم) ۲۶ شهریور ۱۳۶۹ برگزار شد. زنده‌یاد دکتر احمد تفضّلی (زادۀ ۱۶ آذر ۱۳۱۶ اصفهان)، استاد برجستۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۳۷۰ به عضویت پیوستۀ فرهنگستان برگزیده شد.

1402/9/18 ۱۲:۱۹
ادامه مطلب
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود
«از مهستان تا بهارستان»
«از مهستان تا بهارستان»

در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده‎‌ است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود.

1402/12/9 ۱۱:۲۸
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن!
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن!

سندهایی مربوط به بررسی دو اثر محمدعلی اسلامی ندوشن توسط ساواک و وزارت فرهنگ و هنر در دوران پهلوی نشان می‌دهد درباره آثار او حساسیت‌هایی وجود داشته است.

1402/9/7 ۰۸:۵۶
ادامه مطلب
مدیر مرکز سعدی‌شناسی: آسانی و روانی غزلیات و حکایات، هنر سعدی است
مدیر مرکز سعدی‌شناسی: آسانی و روانی غزلیات و حکایات، هنر سعدی است

کورش کمالی سروستانی، مولف کتاب «شرح قصاید فارسی و مراثی سعدی» و مدیر مرکز سعدی‌شناسی معتقد است که «با خواندن اشعار سعدی خواننده احساس همدلی، صمیمیت و سادگی می‌کند و هنر سعدی آن بوده است که پیچیدگی‌های زبانی و بلاغی را به آسانی و روانی در آثارش ماندگار کرده است.»

1403/2/1 ۱۲:۴۶
گفتگو با دکتر جعفر یاحقی در باب فاصله جامعه با سعدی
آفریننده‌ی دوباره‌ی زبان
آفریننده‌ی دوباره‌ی زبان

یکم اردیبهشت‌ماه، روز آغاز نگارش کتاب «گلستان» را روز سعدی نامیده‌اند؛ شاعر پرآوازه قرن هفتم هجری، ملقب به «استاد سخن» و «شیخ اجل» که در کنار بزرگانی چون حافظ، فردوسی، خیام، مولانا و نظامی از قله‌های ادبیات فارسی به‌شمار می‌رود و آوازه هنر او در تمام اعصار در بسیاری از مناطق جهان پراکنده است.

1403/2/1 ۱۰:۱۰
ادامه مطلب
گزارش تصویری آیین چهلمین روز رحلت آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی
گزارش تصویری آیین‌های تشییع و ترحیم آیت‌الله سیّدمحمّد موسوی بجنوردی
گزارش تصویری شب «محمّدحسن سمسار» در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی / بخش دوم
گزارش تصویری شب «محمّدحسن سمسار» در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی / بخش دوم

هفت‌صد‌وسی‌اُمین شب از سلسلۀ شب‌های مجلۀ بخارا با هم‌کاری مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به تجلیل و تکریم یک‌عمر فعّالیّت علمی «محمّدحسن سمسار»، مشاور عالی بخش هنر و معماری و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اختصاص یافت که عصر دوشنبه، 23 بهمن در این مرکز برگزار ‌شد.

1402/11/25 ۱۲:۴۳
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • دوتار
    ژان دورینگ

    سازی با دو وتر از ردۀ بربطها یا لوتهای دسته‌بلند، از مازندران تا سین‌کیانگ چین. دوتار واژه‌ای فارسی، به معنی «دوسیم» است.

    ادامه مطلب
  • خواجوی کرمانی
    اصغر دادبه

    کمال‌الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود، مشهور به خواجوی کرمانی یا خواجوی مرشدی کرمانی (ذیحجۀ 689-750 یا 753 / دسامبر 1290- 1349 یا 1352)، شاعر پارسی‌گوی غزل‌سرا، قصیده‌سرا و داستان‌پرداز.

    ادامه مطلب
  • تخت فولاد
    محمد علی مخلصی

    تَخْتِ فولاد، تنها گورستان باقی‌مانده از قبرستانهای متعدد دوران اسلامی شهر اصفهان. این گورستان با قدمتی حداقل از سدۀ 4ق / 10م تا کنون در جنوب شرقی شهر در کنار زاینده‌رود گسترده است

    ادامه مطلب
  • تذهیب
    محمدحسن سمسار

    تَذْهیب، هنری از شاخۀ نگارگری با نقش‌مایه‌های گیاهی و هندسیِ بسیار نازک و ظریفِ شیوه یافته با رنگهای غالب طلا و لاجورد و یکی از ارکان بنیادی کتاب‌آرایی.

    ادامه مطلب
  • ارگ بم
    روزبه زرین کوب

    اَرْگِ بَم [arg-e bam]، قلعه‌ای بزرگ و کهن‌سال در 6 کیلومتری شمال شرقی شهر کنونی بم در استان کرمان که قدمت آن به روزگار پیش از اسلام می‌رسد. ارگ بم بر روی تپه‌ای سنگی بنا شده، و بیش از 300 متر طول و 200 متر عرض آن است (وزیری، جغرافیا...، 92؛ فرمانفرما، 7؛ حکیم، 824؛ باستانی، «ارگ بم»، 28؛ نیز نک‍ ‍: افضل الدین، 71). این ارگ در درون حصارهای شهر کهنۀ بم و در کنار آن قرار گرفته، به گونه‌ای که بر شهر قدیم بم مشرف است (گاوبه، 307؛ وزیری، همانجا؛ پازوکی، 225؛ نیز نک‍‌ : ابن‌حوقل، 2/ 312؛ مینورسکی، 370).

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

  • تاریخچه نان سنگگ در ایران

    نان از دوره باستان خوراک اصلی ساکنان ایران و بسیاری از مناطق دنیا بوده است و به روش‌ها و شکل‌های متفاوت و از انواع مختلف گندم و دیگر محصولات کشاورزی تهیه می‌شد. قدیمی‌ترین نشانه از پخت نان در ایران به تپه سیلک (۴۵۰۰ ۴۰۰۰ ق.م) مربوط است که بقایای یک سیلوی گندم و همچنین ابزار مربوط به پخت نان در آنجا کشف شد.

    ادامه مطلب
  • کتاب «نخستین دولت‌های ایرانی پس از اسلام؛ طاهریان تا آل بویه» منتشر شد

    کتاب «نخستین دولت‌های ایرانی پس از اسلام؛ طاهریان تا آل بویه» نوشته محسن جعفری توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شد.

    ادامه مطلب
  • سعدی؛ سلطان مُلک سخن در روانی نظم و نثر

    یک مدرس دانشگاه گفت: یکی از ویژگی‌های سعدی، سادگی و روانی زبان و صراحت کلام در بیان معانی بلند است، اینکه ادبا به سعدی عنوان هنری «افصح المتکلمین» داده‌‌اند، به خاطر همین روانی سخن و فصاحت و بلاغت زبان وی است، نثر سعدی، نثری است به روانی نظم و نظم وی، نظمی به روانی نثر است.

    ادامه مطلب
  • کرشمه‌ی کلمات

    برآمدن آفتاب نخستین روز اردیبهشتی را در گاهشمار روز سعدی نام نهاده اند. در این نوشتار با مدح، عبرت و نیز تکرار سخنان ستایش آمیز پیشتر گفته و کمتر شنیده درباب مرد سخن ساز شیرازی میانه ای ندارم و می خواهم به این بهانه مگر سخن از رواق دگر نمایم و نیز روایت خود را بر تن کلمات اندازه کنم تا زیستن در پوستین اندیشه ی سعدی را نیز در خیال خود به جان چشیده باشم.

    ادامه مطلب
  • پژوهشی جامع در باب سازه واژگان فارسی

    کتاب «بن‌وندها» می‌آموزد که ما علاوه بر آنکه دستور زبان داریم، دستوری نیز برای واژگان داریم یعنی واژگان هم مطابق با قواعدی به وجود آمده‌اند که متشکل از واج‌ها با معنا است.

    ادامه مطلب

کارگاه و سمینار

آخرین مقالات افزوده شده

پربازدیدترین مقالات

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: